Nikolaj Kopernik Kimdir, Hayatı, Çalışmaları, Hakkında Bilgi

KOPERNİK, Nikolaj (1473-1543) Polonyalı astronomi bilgini, hukukçu ve hekim. Yer’in kendi ekseninde dönmesi ve bir gezegen gibi Güneş’in çevresinde dolanmasına dayalı gün-merkezli evren kuramını geliştirerek astronomide devrim yaratmıştır.

Nikolaj Kopernik (Latinceleştirilmiş adıyla Nicolaus Copernicus) 19 Şubat 1473’te Torun’da doğdu, 24 Mayıs 1543’te Frombork’ta (Frauenburg) öldü. Ticaretle uğraşan babasını on yaşında yitirdikten sonra dayısı Lucas Waczenrode’nin desteğiyle okuyan Kopernik, 1491’de Krakov Universitesi’ne girdi, astronomiye ilgi duymaya başladığı bu kurumda kimi kaynaklara göre 1494’e, kimilerine göre de 1496’ya değin kaldı. O yıllarda Varmia piskoposluğuna getirilen Waczenrode’nin önerisiyle 1497’de Bologna Universitesi’ne giderek, Yunanca, matematik ve felsefe okudu, bu arada 9 Mart 1497’de Aldebaran yıldızının Ay tarafından tutulmasını izleyerek, bilinen astronomi gözlemlerinin ilkini gerçekleştirdi. 1501’de kısa bir süre için ülkesine dönen Kopernik, Frombork Katedralinde seçilmiş olduğu görevinden izin alarak, üniversite öğrenimini sürdürmek üzere bu kez Padova Universitesi’ne gitti. Burada tıp öğrenimi görürken, bir süre kaldığı Ferrara Universitesi’nden de hukuk doktorası aldı. 1503’te ülkesine döndü ve Varmia Katedrali’nin hukuk görevlisi olarak çalışmaya başladı. Yaşamının sonuna değin sürdürdüğü bu görevinin yanı sıra hekimlik de yapan ve Waczenrode’nin özel danışmanlığını ve hekimliğini bir arada yürüten Kopernik, iktisat, diplomasi ve sanatla da ilgilenmiş, enflasyona karşı alınacak önlemler üzerine bir inceleme hazırlamış ve Bizanslı ozan Theophilaktos’un yapıtlarının Yunanca yazılmış olanlarından bir bölümünü Latince’ye çevirmişti.

Ferrara’dan mezun olduktan sonraki 40 yılı hukukçu ve hekim olarak geçirmesine karşın, Koper-nik’in 15. yy’ın sonlarından başlayarak üzerinde yoğun olarak çalıştığı konu astronomiydi. Bologna’da okurken astronomi hocası Domenico Novaro’nun da etkisiyle Ptolemaios’un yermerkezli kozmolojisini sorgulamaya başlayan, 1513’te de özel bir gözlem kulesi inşa ettiren Kopernik, özgün buluşları olan, bir gözlemci değildi. 1497-1529 arası yalnızca 27 gözlem yaptığı bilindiği gibi, gerçekleştirdiği tüm gözlemlerin de altmışı aşmadığı sanılmaktadır. Kopernik astronomide bir devrim niteliğindeki sistemini daha çok kendisinden önce gelen gözlemci ve kuramcıların çalışmalarından yararlanarak gerçekleştirdi. 1510-1514 arasındaki çalışmaları sonucunda, Yer’in Güneş çevresinde dolandığı varsayımına dayanan De hypothesibus motuum coelestium a se constitutis commentario(w(“ Gökcisimlerinin Dolanımı Üzerine Varsayım ve Yapılarına İlişkin Yorum”) adlı küçük bir inceleme hazırladı. 1514’te yakın ve güvendiği dost çevresinde az sayıda dağıttığı,Commentariobus kısa adıyla anılan bu çalışması içeriğinin gerektirdiği ilgi ve tepkiyi toplayamadıysa da, Kopernik’in astronomi bilgini olarak ününün giderek yayılmaya başlamasına yol açtı. 1514’te Kilise’ce düzenlenen takvim reformuna ilişkin büyük kurul çalışmasına çağrılan, ancak eldeki verilerin sağlıklı olmadığı gerekçesiyle kesin bir görüş bildirmekten kaçman Kopernik, bu tarihten sonra Commentariobus’ta karşı çıktığı Ptolemaios kozmolojisine karşı önerdiği günmerkezli (Güneş merkezli) gezegen sistemi üzerinde yoğun çalışmalarda bulundu. Geliştirdiği sisteme ilişkin temel yapıtı yaşamının son yılma değin yayımlanmamasına karşın, Kopernik’in görüşleri 1530’lardan başlayarak yoğun bir biçimde tartışılmaya ve değişik yerlerde değişik tepkilere yol açmaya başlamıştı. Örneğin Commentariobus ’ un içeriği 1533’te bir konferansla kendisine sunulan Papa VII. Clement’in tepkisi olumlu olmuş, bir kardinal aracılığıyla Kopernik’e görüşlerini daha ayrıntılı bir biçimde yayımlaması önerilmişti. Öte yandan Martin Luther, Yer’in ayrıcalıklı konumuna son veren ve bu biçimiyle Kilise ve Kutsal Kitap’m öğretilerine ters düşen yeni kozmolojiye karşı çıkmış, Kopernik’in bu yöndeki çabalarını şiddetle eleştirmişti. Kendisiyle ilgili alaycı bir piyesin de sahnelendiği bu dönemde, Kopernik’in bir bilim adamı olarak kazandığı ün, Frombork’un da düşünür ve bilim adamlarının uğrak yerlerinden birisi olmasına yol açtı. Bu bilim adamlarından birisi olan Alman matematikçi Georg Joachim Rhaeticus günmerkezli sisteme ilişkin Narratio prima (“İlk Rapor”) adlı bir inceleme yayımlayarak, Kopernik’in üzerinde çalıştığı büyük yapıtını yayımlaması için de ön ayak oldu. Rhaeticus’un 1540’ta Almanya’ya götürdüğü bu yapıt, Kopernik’in dostu, Lutherci din adamı Andreas Osiander’in girişimiyle 1543’te De revolutionibus orbium coelestium (“Göksel Kürelerin Dolanımı Üstüne”) adıyla yayımlandı.Osiander, adım verdiği bu yapıtın yazarı belirtilmeyen önsözünü de büyük bir olasılıkla kendisi yazmış, Kopernik’in haberi olmadan eklenen ve önerilen sistemin gerçekleri yansıtan bir kuramdan çok, astronomiye ilişkin hesaplamaları kolaylaştıran bir model olarak düşünülmesi gerektiğini vurgulayan bu önsözle, günmerkezli sistemin Kilise dogmasını temelden sarsıcı niteliğinin şiddetli tepkilere yol açmasını önlemeye çalışmıştı.