Edebi Şahsiyetler

Nigari Kimdir, Hayatı, Eserleri, Hakkında Bilgi

NİGÂRÎ (1494-1572)

Türk, minyatürcü. Bugünkü resim tekniğine yakın bir biçimde çalışmış, portreleriyle tanınmıştır.

İstanbul’da doğdu, aynı kentte öldü. Doğum ve ölüm terihleri kesin değildir. Yaşamı üstüne bilgi çok azdır. Galata semtinde doğduğu için Galatalı, nakkaşlığı dolayısıyla Nakkaş Haydar ve I. Süleyman (Kanuni) döneminde beylik gemilerden kurulu donanmanın reislerinden biri olduğu için Reis Haydar adlarıyla da anılmıştır. Resmi kimden öğrendiği bilinmemektedir. Şairlerin yaşamından söz eden Kmalızade Haşan Çelebi, Tezkire’sinde onun iyi bir denizci olduğunu, şiir söylediğini ve ressamlıkta dikkati çektiği için şehzade Selim (II. Selim) tarafından korunduğunu yazar. Riyazî de, Tezkire’sinde onun seksen yaşında öldüğünü ve Eyüpsultan’da Zâl Mahmud Paşa Camii yakınındaki bahçesine gömüldüğünü belirtir. Âşık Çelebi ise Nigârî’nin bazı kalelerin alınmasında gayreti geçtiğini anlatır. Bütün kaynaklar onun usta bir müzehhib (süslemeci), nakkaş ve denizci olduğunda birleşirler.

Nigârî bazı deniz savaşlarını mesnevi türünde kaleme almıştır. Ama asıl ustalığı resim sanatmdadır. Resimlerinde dönemin etkileri çok görülür. Kompozisyonda başarılıdır. En güçlü yanı portreciliğidir. Kişileri, karakterlerine uygun bir biçimde çizmiştir. Yüzlerdeki çizgileri bugünkü resim anlayışına yakın bir biçimde belirtmeye yöneldiği izlenir.

Bilinen en tanınmış yapıtlarından biri Barbaros Hayreddin’in minyatürüdür. Barbaros burada sade ve olgun bir teknikle, neredeyse çağdaş bir resim anlayışıyla betimlenmiştir. İlk kez 1936’da o zamanki Topkapı Sarayı Müzesi müdürü Tahsin Öz’ün bastırarak sanat çevrelerine tanıttığı bu resim, anı pullarında kullanılmış, 1943’te İstanbul’da Beşiktaş’taki Barbaros Anıtı yapılırken de göz önünde tutulmuştur.

Nigârî’nin en önemli minyatürlerinden biri de Kanuni Sultan Süleyman’ın resmidir. Topkapı Sarayı Müzesi’nde bulunan bu resimde üç kişi görülmektedir. Önde duran Kanuni’nin elinde bir mendil vardır. Arkasındaki iki genç ise silahtarları olup, birisi elinde padişahın kılıcını tutmaktadır. Öbür minyatürlerde olduğu gibi bunda da imza yoksa da üslubundan Nigârî’ye ait olduğu kabul edilmektedir.

Bunlardan başka gene Topkapı Sarayı’ndaki II. Selim’i gösteren minyatür de Nigârî’nindir. Onun son yapıtı olduğu sanılan bu resmi Menâkıb-ı Hünerverân yazarı Mustafa Ali ve şairlerden söz eden tezkireler de anmaktadır.

Fransa’daki özel bir koleksiyonda Fransız krallarından V. Charles ve I. François’nın Nigârî’nin elinden çıkmış birer portresi bulunmaktadır. Bu resimlerin hangi nedenle yapıldığı bilinmiyorsa da, her iki kralın Osmanlı tarihinde önemli bir yeri olması nedeniyle, padişahın buyruğuyla resimlerinin çizildiği düşünülebilir.

•    YAPITLAR (başlıca): Av Sahnesi, ykş. 1540, (Topkapı Sarayı Müzesi Kütüphanesi, Hazine Bölümü No. 2134’teki albümde); Barbaros Hayreddin, ykş. 1545, (Topkapı Sarayı Müzesi Kütüphanesi, Hazine Bölümü No. 2134’teki albümde); Kanuni Sultan Süleyman, ykş. 1565, (Topkapı Sarayı Müzesi Kütüphanesi, Hazine Bölümü No. 2134’teki albümde); Sultan II. Selim, ykş. 1570, (Topkapı Sarayı Müzesi Kütüphanesi, Hazine Bölümü No. 2134’teki albümde); V. Charles; I. François.

•    KAYNAKLAR: S. Ünver, Ressam Nigârî, Hayatı ve Eserleri, 1946.

Türk ve Dünya Ünlüleri Ansiklopedisi
vikipedi, ekşi