Sosyoloji

Neyzen Tevfik Kolaylı’nın Şiirlerinde Dil Kullanımı

Mediha
Mangır –
Neyzen Tevfik Kolaylı’nın Şiirlerinde Dil Kullanımı

Neyzen Tevfik, Türk edebiyatında Nef’i ve
Eşref’ten sonra üçüncü büyük hiciv ustası olarak değerlendirilir.

Neyzen Tevfik’in Şiirlerinde Kurgu ve Yapı
Taslakları

1. Öncelemeler

Cümlede ve anlatımda herhangi bir dil
öğesinin sözdizimdeki olağan yerinden daha önce bir yerde kullanılmasıyla
yapılır.

Olmadım meftunu malın, rütbenin, sim ü zerin

Zevki, şevki “ney”le
“mey”dir rind-i azade-serin (Hiç, s.12)

Birinci mısranın yüklemi (olmadım), ikinci
mısranın öznesinin tamlayanı öncelenmiştir.

2. Koşutluklar

Koşutluk, bir şiirde temel önermenin her
dizede yinelenmesinden doğabileceği gibi, sözbilimsel olarak cümlelerin başlarında
önyineleme, sonlarında da ardyinelemenin bulunmasından da kaynaklanabilir. Sözcüklerin
aynı biçimsel yapıda kullanılması, cümlelerin aynı çekimde sonlandırılması da
koşutluklara yol açar.

3. Yinelemeler

Yinelemeler de önceleme ve koşutluk biçimleri
gibi sesbilgisi, biçimbilgisi, sözdizimi ve anlambilim bakımlarından birçok
biçimde incelenebilmektedir.

4. Sapmalar

Sapma, gerek kelimelerin ses ve biçim
özelliklerinde, gerek dilin sözdizimi açısından niteliklerinde bilinçli olarak
değişikliklere gitme, dilde bulunmayan yeni kelime ve anlatım biçimlerini
kullanma eğilimi olarak tanımlanabilir.

Mangır, Mediha. (2011), “Neyzen Tevfik Kolaylı’nın Şiirlerinde Dil Kullanımı,” Samsun Sempozyumu 13-16 Ekim Samsun, Bildiriler
Kitabı, Cilt: 1, s. 477-481, Samsun 2012