Nevi – Nev’i Kimdir, Hayatı, Eserleri, Edebi Kişiliği, Hakkında Bilgi

NEV’İ (1533-1599)

Osmanlı Divan şairi. 16. yy’ın en güçlü Divan şairidir.

Malkara’da doğdu, 24 Haziran 1599’da İstanbul’ da öldü. Asıl adı Yahya’dır. Halveti şeyhi Pir Ali’nin oğluydu. İlköğrenimini babasının yanında gördü. 1550’de İstanbul’a gelip medrese derslerine devam etti. Molla Ahaveyn adı ile tanınan Karamanlı Ahmed ve Mehmed kardeşlere öğrenci oldu. Çok yararlandığı hocası Mehmed Efendi 1558’de Edirne Bayezid Medresesi’ne atanınca, onunla birlikte Edirne’ye gitti. 1663’te yine birlikte İstanbul’a döndüler. Nev’î 1566’da öğrenimini bitirdi. Önce Gelibolu’da Balaban Paşa Medresesi’ne, ardından da Mesih Paşa Medresesi’ne atandı. 1572’den sonra İstanbul Şahkulu, daha sonra sırasıyla Murad Paşa, Cafer Ağa, Edirnekapı Mihrimah ve Fatih Çınarlı medreselerinde ders verdi. 1590’da Bağdat kadılığına gönderildi. İki hafta sonra

III. Murad tarafından şehzade Mustafa’nın öğretmenliğine getirildi. Ayrıca şehzade Osman, Bayezid ve Abdullah’ın eğitimiyle de görevlendirildi. III. Mehmed’in kardeşlerini öldürdüğü 1595 yılına kadar görevinde kaldı. Sonra kazasker rütbesinden emeklilik bağlandı.

16. yy Divan şiirinin en güçlü şairlerindendir. Üslubu sadedir. Döneminde moda olup yaygınlaşmaya başlayan, edebi sanat ve mazmunlarla donanmış süslü şiirlerden kaçınmıştır. Özellikle gazel tarzında başarı göstermiştir. Kasidelerinin giriş bölümleri sanat bakımından değerlidir. III. Murad’m büyük oğlu şehzade Mehmed’in 1582 Haziran’ında başlayıp elli iki gün süren sünnet düğünü için söylediği “sâriye” kasidesi ünlüdür.

Divan’ı, Hadis-i Erbain çevirisi ve çeşitli bilim dallarım konu alıp ansiklopedik bilgiler veren Netâicü’l-Fünûn ve Mehâsinü’l-Mütûn, önemli yapıtlarındandır. Oğlu Ataî, otuzdan çok yapıtı olduğunu yazarsa da bunlardan çoğu ele geçmemiştir.

•    YAPITLAR (başlıca): Divan, (ö.s.), M. Tulum ve M.A. Tanyeri (yay.), 1977; Hadis-i Erbain çevirisi, Hacı Selim Ağa Kütüphanesi, Emir Hoca Kemankeş Bölümü No. 50); Netâicü’l-Fünûn ve Mehâsinü’l-Mütûn, (İstanbul Üniversitesi Merkez Kütüphanesi, Türkçe Yazmalar No. 282).

•    KAYNAKLAR: Âşık Çelebi, Meşairü’ş-Şu’arâ, 1971; T. Olgun, Şâir Nev’î ve Suriye Kasidesi, 1937.

Türk ve Dünya Ünlüleri Ansiklopedisi
vikipedi