Edebi Şahsiyetler

Neşri Kimdir, Hayatı, Eserleri, Hakkında Bilgi

NEŞRÎ ( ? -1512/1520)

Osmanlı, tarihçi. Osmanlı Devleti’nin kuruluş dönemini anlatan yapıtıyla tanınmıştır.

Doğum tarihi bilinmiyor. Çeşitli kaynaklar Germiyan ilinde (Kütahya yöresi), Karaman’da ya da Edirne’de doğduğunu ileri sürerler. Bursa’da öldü. Ölüm tarihi de kesin değildir. 1512 ile 1520 arasında öldüğü sanılmaktadır. Asıl adı Mehmed’dir. Yaşamı hakkında bilgi çok azdır. II. Bayezid’e sunduğu kasideden “Neşri” adının mahlası olduğu anlaşılmaktadır.

Tezkirelerin verdikleri bilgilere göre, Bursa’da yetişti. Öğrenimini orada bitirip ilmiye sınıfına girdi.II. Murad dönemine (1421-1451) yetişti. II.Mehmed’ in (Fatih) 1481’de ölümü üzerine İstanbul’da çıkan olaylara tanık oldu. Yaşamının son yıllarında Bursa Sultaniye Medresesi’nde müderrislik yaptı.

En önemli yapıtı, Osmanlı tarihinin ilk dönemleri için çok değerli bir kaynak olan Cihannüma’dır. Yapıt altı bölümden oluşan, ayrıca alt bölümlere ayrılmış genel bir tarihtir. Bugüne yalnızca Osmanlılarca ilgili altıncı bölümü kalmıştır. Bu nedenle yapıt Tevarih-i Al-i Osman adı ile de tanınır. Yalın bir dille yazılmıştır. Bölümlere genellikle “rivayet ederler ki…” diye başlar, ama yararlandığı kaynaklan vermez. Osmanlı Devleti’nin kuruluşundan 1517’ye değin geçen olayları anlatır. Daha yazıldığı günlerde ilgi çeken bu yapıt, çağdaşlarından İdris Bitlisi, daha sonra Rüstem Paşa, Hoca Sadeddin, Gelibolulu Mustafa Ali, Solakzade Mehmed Hemdemi ve Müneccimbaşı Ahmed Dede gibi ünlü tarihçilerin yararlandığı bir kaynak olmuştur. 1481-1512 arasında yazıldığı sanılan bu önemli tarihin Türkiye ve Avrupa kütüphanelerinde, değişik tarihlerde kopya edilmiş çeşitli nüshaları vardır. Bu metinlerin kimisi sonradan yapılan eklerle, değişik tarihlere kadar uzanan olayları kapsar.

•    YAPITLAR (başlıca): Kitab-ı Cihannüma, Neşri Tarihi, (ö.s.), R.F.Unat ve M.A.Köymen,(yay),2 cilt, 1949-1957; Gihannumâ. Die altosmanische Chronik des Mevlânâ Neschri, (ö.s.), F. Taeschner, (yay), 2 cilt, 1951-1955.

•    KAYNAKLAR: F.Arık Onbeşinci Asır Tarihçilerinden Neşrî’nin Hayatı ve Eserleri, 1936; V.L.Menage, Neshrî’s History of the Ottomans. The Sources and Development of the Text, 1964; F.R.Unat, “Neşri tarihi üzerinde yapılan çalışmalara toplu bakış”, Belleten, (VII), 1943.

Türk ve Dünya Ünlüleri Ansiklopedisi
vikipedi