Nergisi Kimdir, Hayatı, Eserleri, Edebi Kişiliği, Hakkında Bilgi

NERGİSİ ( ? -1635)

Osmanlı, münşi (yazar). Eski sanatlı düzyazının en ünlü temsilcisidir.

Saraybosna’da doğdu, Gebze’de öldü. Nergisî mahlasından başka aile unvanı olan Nergiszade ya da Nergisîzade adlarıyla da anılır. Öğrenimini doğduğu yerde gördükten sonra İstanbul’a geldi. Kazasker Kafzade Feyzullah Efendi’den ders aldı. Ayrıca ondan hat sanatını öğrendi. Bir süre müderrislikte bulunup kadı sınıfına geçti. Çeşitli yerlerde kadılıklarda bulundu. IV.Murad’ın buyruğuyla 1634’te Revan seferine gidecek orduya vakanüvis atandı. İstanbul’dan sefere çıkarken Gebze yakınlarında atından düşüp öldü.

En önemli yapıtı, Hamse’sidir. Bu yapıt Emevi komutanı Mesleme’nin Bizanslılar’la yaptığı savaşları anlatan “Gazavât-ı Mesleme”, Farsça’dan çevirdiği bir ahlak yapıtı olan “Kanûnü’r-Reşâd”, on aşk serüveninin anlatıldığı “Meşâkü’l-Uşşâk”, Gazâli’nin Kimya-i Sa’âdet adlı tasavvufla ilgili Farsça yapıtından çevirdiği “İksir-i Sa’âdet” ve çeşitli yirmi beş öykünün toplandığı “Nihâlistân” gibi beş ayrı bölümden oluşur. Ayrıca, aralarında müderris, kadı ve kazaskerlere yazdıkları da bulunan mektuplarının toplandığı Münşeat, Budin Valisi Murtaza Paşa’nın kişiliğini, savaşlarını anlattığı Vaslü’l-Kâmilfı Ahvali’l-Vezirı’l-A dil ve kısa bir hayvan öyküsü olan Horosnâme adlı yapıtları vardır.

Nergisî, tâlik yazının hürde şikeste türünü çok iyi yazan tanınmış bir hattattır. Ama her şeyden önce eski düzyazının 17.yy’daki en güçlü ustalarından biridir. Zincirleme tamlamalar, seciler, Arapça ve Farsça hiç bilinmeyen ya da sözlüklerde çok güç bulunan sözcükler, şaşılacak mecaz ve hayallerle örülmüş, çarpaşık bir düzyazı üslubu oluşturmuştur. Tanzimat’tan sonra üslubundaki anlaşılmazlık nedeniyle eleştiriye uğramış, eski yerini kaybedip okunmaz olmuştur.

•    YAPITLAR (başlıca): Hamse-i Nergisî, (ö.s.), 1839; Münşeât-ı Nergisi, (İstanbul Üniversitesi Merkez Kütüphanesi, Türkçe Yazmalar No. 3328); Vaslü’l-Kâmil fi Abvali’l-Veziri’l-Adil, (İstanbul Üniversitesi Merkez Kütüphanesi, Türkçe Yazmalar No. 1881); Horosnâme, (Millet Kütüphanesi, Ali Emiri Bölümü, Manzum, No.573).

Türk ve Dünya Ünlüleri Ansiklopedisi
vikipedi