Nefes Edebiyat Nedir Ne Demektir Anlamı Özellikleri, Örnekleri

Nefes (Ar. i.)

Kelime manâsı soluk, havanın alınıp verilişi demektir.

Edebiyatta ise, Bektaşî tekkelerinde Ayin-i Cem sırasında kendine mahsus bestelerle, saz eşliğinde ve makam ile okunan nükteli, zarif, yer yer lâubali manzumelere nefes denir. Şekil bakımından, halk Edebiyatı nazım türlerinden koşma gibi dörtlüklerden meydana gelen nefesler, genellikle hece vezniyle yazılırdı. Nefesler, konularına göre âşıkane, kalenderine, felsefî veya didaktik mahiyette hicviye, methiye ve mersiye tarzında olabilecekleri gibi, “insan-ı kâmil” hakkında. On iki İmam hakkında ya da muterizâne mahiyette de olabilirdi. Bu gurubta sırf okunmak için yazılanlara “nutuk”, terennüm edilmek için söylenmiş olanlara ise nefes denir. Nefeslerin çoğunda insandan, insanın mahiyetinden, yeryüzündeki varlıklar arasında en yüce şekilde yaratılışından, ilâhî bir yanı bulunduğundan bahsedilirdi.

Türk Tekke Edebiyatı’nın en belli başlı örneklerini meydana getiren nefeslere dünya edebiyatlarının hiç birinde tesadüf edilemez. Türk Edebiyatı’nın en güzel nefesleri Yunus Emre, Seyyid Nizam oğlu Seyfullah, Eşrefoğlu Rûmî, Nakşî-i Akkirmânî, Hatâyî, Pir Sultan Abdal, Hasan Dede, yakın zamanlarda ise Rıza Tevfîk ve Sâmih Rif’at tarafından kaleme alınmıştır.

Nefesler genellikle 7, 8 ve 11 heceli kalıplarla okunurlar. Dörtlük sayısı 3-7 arasında değişir. Fazla da olabilir.
Örnek:
Balım Sultan Şiirleri – Nefes