Necil Kâzım Akses kimdir? Hayatı ve eserleri hakkında bilgi
Necil Kâzım Akses kimdir? Hayatı ve eserleri hakkında bilgi: (1908) Türk besteci. “Türk Beşleri” olarak anılan grubun üyesidir. Halk müziği ve klasik Türk müziği motiflerini çok sesli müziğin tekniğiyle bağdaştırmaya çalışmıştır. İstanbul’da doğdu, ilkokulda keman, ortaokulda viyolonsel eğitimi gördü. Darülelhan’da Cemal Reşit Rey’den armoni dersleri aldı. 1926’da liseyi bitirdi ve Viyana’ya gitti. Avusturya Devlet Müzik ve Görsel Sanatlar Akademisi’ne girdi. Joseph Marx’tan armoni, kompozisyon, kontrpuan ve füg, Kleinecke’den viyolonsel dersleri aldı. 1931’de Akademi’nin kompozisyon bölümünü bitirdi ve ileri kompozisyon bölümüne kabul edildi. 1932’de Prag Devlet Konservatuvarı’nın ileri kompozisyon bölümüne girdi ve besteci Josef Suk’la çalıştı. Besteci Alois Hâba’dan “çeyrek ses” sistemini öğrendi, 1934’te okulu bitirerek yurda döndü ve Ankara Musiki Muallim Mektebi’ne öğretmen atandı. 1935’te Türkiye’ye gelen ünlü besteci Paul Hindemith’le birlikte Devlet Konservatuvarı’mn kuruluş çalışmalarına katıldı. 1948’de Ankara Devlet Konservatuvarı müdürlüğüne, bir yıl sonra Güzel Sanatlar genel müdürlüğüne atandı. Berne ve Bonn kültür ateşeliklerinde bulundu. 1958’de Devlet Operası genel müdürlüğüne getirildi. 1971’de “Devlet Sanatçısı” oldu. Emekliye ayrıldıktan sonra uzman olarak Devlet Konservatuvarı kompozisyon öğretmenliğine getirildi.
Akses, halk müziği ve klasik Türk müziği motiflerini çok sesli müziğin tekniğiyle işleyen Türk Beşleri grubunun üyesidir. Divan müziğine duyduğu ilgi, Orkestra için Konçerto, Itrî’nin Nevâ-kârı Üzerine Scherzo, Bir Divandan Gazel gibi yapıtlarında belirgin olarak görülür. Bestelerinde, temel ritm ve ezgiler sürerken başka enstrüman gruplarının farklı tempolarla müziğe katıldığı “rastlantısal” tekniği sık sık kullanmıştır. Klasik Türk müziğine yoğun bir ilgi duyan besteci, buradan aldığı öğeleri çok sesli müziğin teknikleriyle bağdaştırmayı denemiştir. Örneğin, Bir Divandan Gazel’de, bu öğelerden biri olan “terennüm”e yer verir. Ulusal konulara ilgi duyan Akses, bu türde en tanınmış yapıtlarından Ankara Kalesi adlı senfonik şiirini ve 30. Yıl Marşı’nı bestelemiştir. Klasik Türk müziği makamlarını, halk müziğinin ritmik ve melodik elemanlarını genellikle yoğun bir orkestralama ve sağlam bir biçim duygusuyla kullanmaya çalışır.
YAPITLAR (başlıca):
Kaynak: Türk ve Dünya Ünlüleri Ansiklopedisi, 4. cilt, Anadolu yayıncılık, 1983