Edebiyat Sözlüğü

Nazire Nedir Ne Demektir Anlamı Türk Edebiyatında Nazire

Nazire (Ar. i.)

Bir hareket, söz veya başka bir davranışa karşılık yapılan hareket veya söylenen söz.

Edebiyat. Bir şâirin, beğendiği başka bir şâire ait şiiri konu, nazım şekli, vezin ve kafiye açısından model almak suretiyle yazdığı şiire verilen ad. Bu işi yapmaya tanzir denir. İran şâirleri nazireye “cevab” da demişlerdir. Nazire geleneği Türk Edebiyati’na İran Edebiyatı’ndan geçti. Divan Edebiyatı’nda nazirecilik oldukça yaygındı. Nazirelerde bir başka şiiri taklit söz konusu değildir. Aksine bir şâirin şiirini, aynı şartlar içinde aşma ve ustalık gösterme isteği vardır. En azından nazire yazan, eserinde, örnek aldığı şiirin şâirine denk maharette olduğunu göstermek ister.

Nazireler daha çok gazel ve az da olsa kaside tarzındaki şiirlere yazılırdı. Divan Edebiyatı’nda yazılan nazireler çoğunlukla “Mecmuatü’n-nezâir” adı verilen özel defterlerde toplanmıştır.

Bu tür nazirelerden ayrı olarak bir de tehzil yoluyla yazılmış nazireler vardır. Bunlarda gaye yazarı hicvetmektir. Bu, eserin bünyesine komik unsurlar ilâve etmek suretiyle yapılır. Edebiyatımızda başarılı örnekleri azdır. Fuzuli’nin şiirlerini tanzir eden Nedim’in ve Şeyh Galib’in şiirleri en ünlü nazirelerdendir. Dehrî mahlasıyla yazan ve bu kabil şiirlerini “Divançe-i Dehrî” adlı eserinde toplayan Hüseyin Kâmi bu türün son ustalarından kabul edilir. Fazıl Ahmed ve Halil Nihad da bu tür nazireler yazmışlardır.