Nasıreddin Şah Kimdir, Hayatı, Dönemi, Hakkında Bilgi

NÂSIREDDİN ŞAH (1831-1896)

Iran şahı. Modernleşme hareketlerini desteklemiştir.

18 Temmuz 1831’de Tahran’da doğdu, 1 Mayıs 1896’da aynı yerde öldü. Muhammed Şah’ın oğludur. Azerbaycan’d- valilik yaptı. Mayıs 1848’de tahta çıktı. Vezir atadığı Mirza Taki Han’ın başlattığı reform hareketini destekledi. Silahlı ayaklanmaya dönüşen Babi hareketine karşı kesin bir savaş açılarak, 1850’de önderleri Bab öldürüldü. 16 Ağustos 1852’de Babiler’in düzenledikleri başarısız suikast girişiminden sonra birçok Babi yandaşını öldürttü.

İran’ın dış siyasal ilişkileri daha çok İngiltere-Rusya çekişmesinin belirlediği bir alan içinde gelişti. Yapılan saldırmazlık antlaşmasına karşın İran’ın Herat’ı ele geçirmesi üzerine İngilizler, Basra Körfezi içlerine ilerleyerek Harg Adası’nı kuşattılar. Buşehr yakınında karaya çıkarak Hürremşah’ı aldılar. 1857’de iki devlet arasında yapılan Paris Antlaşması’ yla İran, Herat’ı boşalttı, Afganistan ve Belücistan’daki haklarından vazgeçti. İran-Afganistan anlaşmazlığına konu olan Sistan da 1872’de iki devlet arasında paylaşıldı. İran ile İngiliz Belücistanı arasındaki sınır yeniden düzenlendi.

Nâsıreddin Şah, 1873 ve 1878’de yaptığı iki Avrupa gezisinden sonra siyasal ve idari yapıdaki modernleşmeyi sürdürdü. Ulaşım ağını yenileştirdi. Ancak, gerek yabancılarla yaptığı son antlaşmaların ve tanıdığı ayrıcalıkların zorlamasıyla, gerek 1878’de yeniden mutlakiyet rejimine dönen Osmanlı Devleti’ nden etkilenerek, zamanla daha baskıcı ve reform karşıtı bir çizgiye kaydı. Meşrutiyet’e geçişi amaçlayan muhalefet güçlendi ve Nâsıreddin Şah,iç karışıklıkların arttığı bir ortamda uğradığı bir suikast sonucu öldü.

Türk ve Dünya Ünlüleri Ansiklopedisi