Mustafa Kamil Paşa Kimdir, Hayatı, Eserleri, Hakkında Bilgi

Mustafa Kâmil Paşa (1874-1908) Mısırlı gazeteci, yazar ve siyasetçi.

1 Receb 1291’de (14 Ağustos 1874) Kahire’de doğdu. Askerî mühendis olan Ali Efendi Muhammed’in dokuz çocuğundan altıncısıdır. 1887’de girdiği Medresetü’t-techîziyye’den (Hidîviyye) mezun olduktan sonra 1891’de Medresetü’l-huküki’l-Hidîviyye’de yüksek öğrenime başladı. Hukuk öğreniminin daha birinci yılında Ali Leysî, İsmail Sabri, Beşâre Tekla ve Halîl Mutrân gibi şair ve yazarlarla tanıştı. el-Ehram gazetesi editörü Tekla ile tanışıklığı onun bu gazetede yazılar yayımlamasına vesi­le oldu. 1892’de Kahire’de açılan Fransız Hukuk Fakültesi Mısır şubesi Ecole de Droit, Mustafa Kâmil’in öğrenim hayatında önemli bir değişikliğe imkân sağladı. Gün­düz Mısır, akşam da Fransız Hukuk fakül­telerine devam etti. Aynı yıl Hidiv II. Abbas Hilmi’nin Medresetü’l-hukük’u ziyareti sı­rasında ona tanıtıldı ve hidiv için yazdığı şiiri okuyarak iltifata mazhar oldu. Bu sı­rada vatanperverlik ve İngiliz aleyhtarlığı eksenli düşünceleri şekillenmeye başladı. Ocak 1893’te, Abbas Hilmi ile İngiltere’nin Mısır yüksek komiseri Lord Cromer arasın­daki gerginlik esnasında Hukuk Fakültesi öğrencilerinin İngiltere karşıtı gösterisin­de önde gelen İsimlerden biriydi. Ardından Mısır Hukuk Fakültesi öğrencileri tarafın­dan çıkarılan ei-Medrese’yi yayımladı. Urâ-bî Paşa hareketinin sürgündeki önemli isimlerinden Abdullah Nedim’in affedile­rek 1892’de Mısır’a dönmesi ve onunla kı­sa sürede yakın diyaloga girmesi. İngiliz karşıtı tavrının kuvvetlenmesinde ve siya­sî faaliyetlerinde matbuatı etkili bir araç olarak kullanmasında önemli rol oynadı.

Haziran 1893’te, daha sonra sık sık tek­rarlayacağı Avrupa seyahatlerinden ilkini Hukuk Fakültesi imtihanlarına girmek için Fransa’ya yaptı. Paris’te ülkelerindeki yö­netimlere karşı mücadele veren Rus, Leh ve Japon gibi yabancı öğrencilerle siyasî müzakerelerde bulundu. Ekim 1894’te tek­rar Fransa’ya giderek ikinci yıl imtihanla­rını Paris’te, üçüncü yıl imtihanlarını Toulous’da verdi; kasım ayında da mezun oldu. Aynı yıl Rivâyetü fethi’l-Endülüs adıyla küçük bir tiyatro eseri yazdı.

Mısır’a dönerken beraber yolculuk yaptığı Lord Cromer’in kardeşinin İngiltere’­nin Mısır’dan çekilmemeye kararlı olduğu yolundaki sözlerini 28 Ocak 1895’te el-Ehrâm’da yayımlaması ciddi tartışmalara yol açtı ve bu haber Mısır’da İngiliz aleyhtarı teşkilâtlanmaları hızlandırdı. Bu arada İn­giliz aleyhtarlığını daha düzenli bir hare­kete dönüştürmek için Hidiv Abbas’ın da desteğiyle el-Cem’iyyetü li-ihyâi’l-vatan adlı gizli bir teşkilât kurdu. İngiltere’nin Mısır’dan çekilmesini sağlama amacını ta­şıyan faaliyetlerini 189S yazında Paris ve Viyana’daki çalışmaları ile Avrupa siyasî gündemine taşıdı. Aynı yıl Fransızca ilk si­yasî yazısını “Britanya işgalinin tehlikele­ri” adıyla neşretti. Fransız gazetecisi Mme Juliette Adam’la Eylül 1895’te başlattığı diyalog hayatının sonuna kadar devam et­ti. Adam aracılığı ile Pierre Loti, Edouard Drumont gibi yazarlarla tanıştı ve Britan­ya karşıtı siyasî faaliyetlerinde desteklerini gördü. Britanya işgaline karşı Avrupa ba­sınında yayımladığı makalelerin yanı sıra 1896’da Britanya Başbakanı Gladstone’a Mısır’ın bağımsızlığını talep eden üç açık mektup yazdı.