Musa Akyiğitzade Kimdir, Hayatı, Eserleri, Hakkında Bilgi

Musa Akyiğitzâde (1865-1923) II. Meşrutiyet döneminin Türkçü fikir adamı, yazar.

3 Aralık 186S’te Moskova’nın güneydo­ğusunda Penza idarî bölgesine bağlı Çembar’da (Belinsk) doğdu. Dedesi Altınbay Akyiğitzâde, Çar I. Aleksandr zamanında yirmi beş yıl askerlik yapmış ve çeşitli ma­dalyalarla ödüllendirilmiştir; babası Muhammedcan ise memurdu.

Akyiğitzâde, ilk eğitimine dedelerinin kö­yü olan Maçalı’daki Tatar medresesinde di­nî bilgiler ve Tatarca Öğrenmekle başladı. Daha sonra Çembar’daki dört sınıflı Rus mektebini, 1884’te Penza Lisesi’ni bitirdi. Yüksek öğrenim için Moskova ve Kazan üniversitelerine başvurduysa da o dönem­de asiller ve Rus hükümetine hizmet eden ailelerin çocukları dışında müslüman Türk­ler üniversiteye alınmadığından buralara giremedi. 1884-1888 yıllarında Kırım, Ka­zan ve Penza gibi şehirlerde bulundu, bir ara Gaspıralı İsmail’in yayımlamakta oldu­ğu Tercüman gazetesinde çalıştı.

Üniversite öğrenimi yapabilmek için Gas­pıralı İsmail’in teşvikiyle 1888’de İstanbul’a gitti ve irâde-i seniyye ile kabul edildiği Mekteb-i Mülkiyye’den 1891’de mezun oldu. Ocak 1892’de Mekteb-i Harbiyye’ye Rusça ve iktisat hocası olarak tayin edil­di. Şubat 1892’de ek görev olarak verilen Galata Gümrük İdaresi muayene memur­luğu iki ay kadar sonra Sirkeci Gümrük Merkezi’ne nakledildi. 1908’de II. Meşru-tiyet’in ilânına kadar görevlerine devam etti. Meşrutiyetin ilânından kısa bir süre sonra Metin adıyla bir gazete yayımlama­ya başladı. Buradaki yazılarında Meşruti­yetin ilânını büyük bir sevinçle karşılamış ve hasta durumdaki vatanın ancak bu şekilde iyileşebileceğine inandığını belirt­miştir.