Musa Akyiğitzade Kimdir, Hayatı, Eserleri, Hakkında Bilgi
Musa Akyiğitzâde (1865-1923) II. Meşrutiyet döneminin Türkçü fikir adamı, yazar.
3 Aralık 186S’te Moskova’nın güneydoğusunda Penza idarî bölgesine bağlı Çembar’da (Belinsk) doğdu. Dedesi Altınbay Akyiğitzâde, Çar I. Aleksandr zamanında yirmi beş yıl askerlik yapmış ve çeşitli madalyalarla ödüllendirilmiştir; babası Muhammedcan ise memurdu.
Akyiğitzâde, ilk eğitimine dedelerinin köyü olan Maçalı’daki Tatar medresesinde dinî bilgiler ve Tatarca Öğrenmekle başladı. Daha sonra Çembar’daki dört sınıflı Rus mektebini, 1884’te Penza Lisesi’ni bitirdi. Yüksek öğrenim için Moskova ve Kazan üniversitelerine başvurduysa da o dönemde asiller ve Rus hükümetine hizmet eden ailelerin çocukları dışında müslüman Türkler üniversiteye alınmadığından buralara giremedi. 1884-1888 yıllarında Kırım, Kazan ve Penza gibi şehirlerde bulundu, bir ara Gaspıralı İsmail’in yayımlamakta olduğu Tercüman gazetesinde çalıştı.
Üniversite öğrenimi yapabilmek için Gaspıralı İsmail’in teşvikiyle 1888’de İstanbul’a gitti ve irâde-i seniyye ile kabul edildiği Mekteb-i Mülkiyye’den 1891’de mezun oldu. Ocak 1892’de Mekteb-i Harbiyye’ye Rusça ve iktisat hocası olarak tayin edildi. Şubat 1892’de ek görev olarak verilen Galata Gümrük İdaresi muayene memurluğu iki ay kadar sonra Sirkeci Gümrük Merkezi’ne nakledildi. 1908’de II. Meşru-tiyet’in ilânına kadar görevlerine devam etti. Meşrutiyetin ilânından kısa bir süre sonra Metin adıyla bir gazete yayımlamaya başladı. Buradaki yazılarında Meşrutiyetin ilânını büyük bir sevinçle karşılamış ve hasta durumdaki vatanın ancak bu şekilde iyileşebileceğine inandığını belirtmiştir.