Murad-ı Buhari Kimdir, Hayatı, Eserleri, Hakkında Bilgi
Eserleri
1. Câmiu müfredâti’l-K.ur’ân. Arapça, Farsça ve Türkçe kaleme alınan eser, müellifin hayatından bahseden bir kısım kaynakta belirtildiği gibi tefsir değil bir ulûmü’l-Kur’ân çalışmasıdır. Orijinal bir tertibi olan eserin ilk kısmında, mushaf sırasına göre sûreleri de belirtilmek suretiyle önce bütün âyetlerin son kelimeleri, ardından âyetlerin ilk kelimeleri verilmiş, sonraki bölümlerde ise eliften başlayarak sırasıyla Arap alfabesinin yirmi dokuz harfinin kelime başında kullanımını esas alan alfabetik bir sistemle tasnif edilmiştir. Meselâ elif harfinde “Kitâbü’l-Elif mine’t-tertîb” başlığıyla elifle başlayan kelimeler belirlenmiş ve bunların içinde yer aldıkları âyetler sûre sırasına göre verilmiştir. Daha sonra söz konusu sıralamaya göre tesbit edilen bu kelimeler “Kitâbü’l-Elif mine’l-Arabî” başlığı altında Arapça olarak açıklanmıştır. Ardından “Kitâbü’l-Elif mine’l-Fârisî” başlığıyla aynı kelimeler Farsça ve “Kitâbü’l-Elif mine’t-Türkî” başlığıyla Türkçe izah edilmiştir. Kelimelerin açıklanmasında genellikle Râgıb el-İsfahânî’nin ifadelerine yer verilmekle beraber İsmail b. Hammâd el-Cevherî ve Ali b. Hamza el-Kisâî gibi Arap dilcilerinin görüşlerine de atıfta bulunulmuştur. Eser, üç dilde yazılması ve kendine has tertibiyle türünde ilk sayılabilecek bir çalışmadır.
2. Siîsiletü’z-zeheb. Nakşibendiyye silsilesini ve müellifin tarikatın âdabı hakkındaki görüşlerini ihtiva eden Arapça bir risaledir. La’lîzâde Abdülbaki tarafından Türkçe müellifin oğlu Muhammed Bahâeddin’in müridi Ahmed Trabzonî tarafından Tuhfetü’î-ah-bâb fi’s-sülûki’t-tarikati’n-Nakşiben-diyye adıyla Arapça olarak şerhedilmiştir. Risalenin, Mehmed Rüstem Râşid’in yaptığı Dürrü’l-müntehab min bahri’l-edeb ti tercemeti Silsileti’z-zeheb adlı Türkçe bir tercümesi daha vardır. Bu tercümenin kenarında açıklanmaya gerek duyulan meseleler hakkında mütercim tarafından eklenmiş notlar ve sonunda da bir zeyil bulunmaktadır.
3. Mektûbât. Murad Buhârî’nin müridlerine, halifelerine, çocuklarına, bazı devlet erkânına ve diğer kişilere yazdığı mektuplardan derlenmiştir.
4. Risâle-i Nakşibendiyye. Müridlerinden Karababazâ-de İbrahim’in şeyhin sohbetlerinde tuttuğu notları ihtiva eder.
5. Mesmû-ât Sohbetlerinin müridleri tarafından derlenmesiyle oluşan bir eserdir.
TDV İslâm Ansiklopedisi