İslam Filozofları

Murad-ı Buhari Kimdir, Hayatı, Eserleri, Hakkında Bilgi

Eserleri
1. Câmiu müfredâti’l-K.ur’ân. Arapça, Farsça ve Türkçe kaleme alınan eser, müellifin hayatından bahseden bir kısım kaynak­ta belirtildiği gibi tefsir değil bir ulûmü’l-Kur’ân çalışmasıdır. Orijinal bir tertibi olan eserin ilk kısmında, mushaf sırasına göre sûreleri de belirtilmek suretiyle önce bü­tün âyetlerin son kelimeleri, ardından âyet­lerin ilk kelimeleri verilmiş, sonraki bölüm­lerde ise eliften başlayarak sırasıyla Arap alfabesinin yirmi dokuz harfinin kelime başında kullanımını esas alan alfabetik bir sistemle tasnif edilmiştir. Meselâ elif har­finde “Kitâbü’l-Elif mine’t-tertîb” başlığıy­la elifle başlayan kelimeler belirlenmiş ve bunların içinde yer aldıkları âyetler sûre sırasına göre verilmiştir. Daha sonra söz konusu sıralamaya göre tesbit edilen bu kelimeler “Kitâbü’l-Elif mine’l-Arabî” baş­lığı altında Arapça olarak açıklanmıştır. Ardından “Kitâbü’l-Elif mine’l-Fârisî” baş­lığıyla aynı kelimeler Farsça ve “Kitâbü’l-Elif mine’t-Türkî” başlığıyla Türkçe izah edilmiştir. Kelimelerin açıklanmasında ge­nellikle Râgıb el-İsfahânî’nin ifadelerine yer verilmekle beraber İsmail b. Hammâd el-Cevherî ve Ali b. Hamza el-Kisâî gibi Arap dilcilerinin görüşlerine de atıfta bu­lunulmuştur. Eser, üç dilde yazılması ve kendine has tertibiyle türünde ilk sayılabi­lecek bir çalışmadır.

 

2. Siîsiletü’z-zeheb. Nakşibendiyye silsilesini ve müellifin tari­katın âdabı hakkındaki görüşlerini ihtiva eden Arapça bir risaledir. La’lîzâde Abdül­baki tarafından Türkçe müellifin oğlu Muhammed Bahâeddin’in müridi Ah­med Trabzonî tarafından Tuhfetü’î-ah-bâb  fi’s-sülûki’t-tarikati’n-Nakşiben-diyye adıyla Arapça olarak şerhedilmiştir. Risa­lenin, Mehmed Rüstem Râşid’in yaptığı Dürrü’l-müntehab min bahri’l-edeb ti tercemeti Silsileti’z-zeheb adlı Türkçe bir tercümesi daha vardır. Bu tercümenin kenarında açıklanmaya gerek duyulan meseleler hakkında müter­cim tarafından eklenmiş notlar ve sonun­da da bir zeyil bulunmaktadır.

3. Mektûbât. Murad Buhârî’nin müridlerine, hali­felerine, çocuklarına, bazı devlet erkânı­na ve diğer kişilere yazdığı mektuplardan derlenmiştir.

4. Risâle-i Nakşibendiyye. Müridlerinden Karababazâ-de İbrahim’in şeyhin sohbetlerinde tuttu­ğu notları ihtiva eder.

5. Mesmû-ât Sohbetlerinin müridleri tarafından derlenmesiyle oluşan bir eserdir.

TDV İslâm Ansiklopedisi