Münif Paşa Kimdir, Hayatı, Eserleri, Hakkında Bilgi

MÜNİF PAŞA (1828-1910)

Osmanlı devlet adamı ve bilgin. Tanzimat döneminde bilim ve eğitim alanındaki yenileşmenin öncülerin-dendir.

Antep’te (Gaziantep) doğdu, 6 Şubat 1910’da İstanbul’da öldü. Şair Abdünnafi Efendi’nin oğludur. İlköğrenimini Antep’teki Nuruosmani medresesinde gördü. Babası, Kavalalı İbrahim Paşa’nın çocuklarına Farsça öğretmek için çağrılınca, onunla birlikte Mısır’a gitti. Kahire’de Kasrıâli ve Şam’da Emeviye medreselerinde öğrenim gördü. İranlı Mirza Senklâh’tan Farsça, özel olarak da Arapça öğrendi.

1851’de Şam Eyalet Meclisi’nde ilk görevine başladı. Ertesi yıl İstanbul’a gitti. Arapça-Farsça çevirmeni olarak Babıali Tercüme Odası’na atandı. Burada Emin Efendi’den Fransızca öğrendi. 1855’te Berlin sefiri olan Kemal Paşa’nın yanma ikinci kâtip olarak gitti. Burada kaldığı üç yıl boyunca Berlin Üniversitesi’ne devam etti. 1858’de Kemal Paşa ile Karadağ sınırının belirlenmesi için Hersek’e gönderildi. 1859’da İstanbul’a dönünce Tercüme Odası’na, 1861’de Ticaret Mahkemesi ikinci başkanlığına atandı. Bu arada Ceride-i Havadis’e yazılar yazdı. Tercüman-ı Ahval gazetesinin giriştiği rekabet üzerine Ceride-i Havadis’t ek olarak, Ruznâme-i Ceride-i Havadis’ı çıkardı.

Mart 1861’de sadrazam Fuad Paşa’nın desteği ile Cemiyet-i Ilmiye-i Osmaniye’yi kurdu. Ayrıca dernek merkezinde araştırıcılara açık bir deney laboratuvarı ile bir de kütüphane açıldı. Pozitif bilimler konusunda halkı özendirici dersler düzenlemeye başladı. Temmuz 1862’de derneğin yayın organı olan Mecmua-i Fünûn’u çıkardı.Dergi 1862-1867 arasında kırk yedi sayı çıktı. Uzun bir aradan sonra 1883’te yeniden yayına girdi. Ancak bir sayı çıkabildi ve “Yıldız Böceği” adlı yazı yüzünden süresiz kapatıldı.

1867’de zaptiye müşteşarı, 1869’da Temyiz ve Maarif Meclisi başkanlıklarına atandı. 1872’de Tahran sefiri, 1877’de maarif nazırı, ardından ticaret nazırı oldu. 1878’de vezirlik verilerek, ikinci kez maarif nazırlığına getirildi. 1884’te Sıhhiye Meclisi başkanlığı, 1885’te üçüncü kez maarif nazırlığına atandı. 1891’de bu görevden azledildi. 1896’da tekrar gönderildiği Tahran sefirliğinden bir süre sonra II.Abdülhamid tarafından uzaklaştırıldı.

Münif Paşa 19.yy’da Batı’ya açılışın bilim ve eğitim alanındaki ilk temsilcilerindendir. Yapılan yenilikleri ahlakçı açıdan değil, çağdaş kurumların etkinliklerinde görmüştür. Hukuk Mektebi’nde iktisat, hukuk, hukuk felsefesi dersleri verdi. Batılı ilkelere göre ilk dernek kütüphanesini kurup yönetmeliğini düzenledi, İstanbul’da bir Millet Kütüphanesi kurabilmesi için Edhem Pertev Paşa ile birlikte bir layiha (rapor) hazırlayıp dönemin sadrazamı Âli Paşa’ya sundu. Ayrıca Batı edebiyatından yapılan ilk edebi çeviri sayılan Muhaverât-ı Hikemiye’yi yayımladı. Yapıt Fenelon, Voltaire ve Fontenelle’in kimi yazılarının diyaloglar şeklindeki çevirisidir.

•    YAPITLAR (başlıca): Muhaverat-ı Hikemiye, 1859; Dastân-ı Âl-i Osman, 1882; Telhis-i Hikmet-i Hukuk, 1884; Hikmet-i Hukuk, 1885; İlm-i Servet, 1885.

Türk ve Dünya Ünlüleri Ansiklopedisi