Müdafaa – Ahmed Midhat Efendi Kitabı, Konusu, Hakkında Bilgi

Müdâfaa. Ahmed Midhat Efendi’nin (ö. 1912) Türkiye’deki misyoner faaliyetlerine karşı reddiye mahiyetindeki eseri.

Önce Tercümân-ı Hakikat gazetesinde tefrika edilen eser [6 Haziran – 8 Ağustos 1299; 14 Eylül 1299-17 Mart 1300] kü­çük boyutta üç ciltten oluşmaktadır. İlk cildin başlığı altında, “Ehl-i İslâm’ı Nasrâniyet’e davet edenlere karşı kaleme alınmıştır” İbaresi yer almak­tadır. Ahmed Midhat Efendi eserinin mu­kaddimesinde, Osmanlı Devletinin kendi ülkesindeki hıristiyanların dinî hayatını güvence altna aldığı, hatta misyonerlik faa­liyetlerine bile göz yumduğu halde misyo­nerlerin bu hoşgörüyü suistimal edip İslâ­miyet aleyhinde neşriyatta bulunduklarını, özellikle ailelere ve kadınlara nüfuz etme­ye çalıştıklarını, Gıdâü’l-mülâhazât, Kitâb-ı Mîzânü’î-Hak, İstidlâlâî, Dürer-i Münciyye-i Mesîhiyye, Te’sîsât-ı Mesî-hiyye gibi İslâm aleyhinde Türkçe kitap­lar yayımladıklarını belirterek bâtıl ve yer­siz iddialarına karşı bu müdafaayı kale­me almak mecburiyetinde kaldığını söyler. Başlangıçta tek cilt olarak düşünülen ese­rin ilk bahislerinin Tercümân-ı Hakîkat’-te yayımlanmasının arkasından karşılaş­tığı çeşitli İtirazlar üzerine diğer ciltlerin de yazılması gerekmiştir. Ahmed Midhat Efendi bu itirazlardan “hakâret-i bî-edebâne” olanlara cevap vermeye lüzum görme­miş, ancak Avedis Efendi’nin âdaba uygun bulduğu mülâhazalarını önce gazetesinde, daha sonra eserin II. cildinde yayımlamış ve bunlara cevap vermiştir.

Kitabında yer yer Avrupa’nın ilim ve tek­nik alanlarında ilerlemiş olduğunu, Osmanlılar’ın da Avrupalılaşma yoluna gir­diklerini vurgulayan Ahmed Midhat Efen­di kendisinin bu eseriyle Hıristiyanlığa sa­taşma niyetinde olmadığını, bu sebeple kilise aleyhindeki Batı yayınlarına rağbet etmediğini, kaynaklarının İnciller’den, ki­lise neşriyatından, güvenilir hiristiyan mü­elliflerin eserlerinden ve ansiklopedilerden İbaret olduğunu ifade eder. Müdâfaa’da sık sık geçen Fransızca yahut Fransızca’­ya çevrilmiş eserlerin başlıcaları şunlardır: Kaneto’nun Umumi Tarih’i Michaud’nun Evrensel Biyografisi Gibbons’un Hristiyanhk Tarihi, Voltaire’in Felsefe Söz­lüğü ve Hıristiyanlığın muteber eserleri arasında saydığı Konversasyon ve Kâmâs-ı Ulûm-ı Felsefiyye.