Müctehid Nedir, Müctehid Ne Demektir, Tanımı, Şartları

“İctihad Eden” demektir, İctihad ise, “Zannî olan şer’i hükümleri tafsili (hususi ve muayyen) delillerden elde etmek için olanca gücün sarfedilmesidir,” veya “Fürua (ibadet ve muamele konularına) ilişkin bir şer’i hükmü delilinden çıkarma hususunda bütün gücünü sarfetmek, bütün zeka ve becerikliliğini ortaya koymaktır.” işte iki tanımda da geçen “bütün gücünü sarfetme” işini gerçekleştirene “müctehid” denir. Müctehid, hakkında açık bir hüküm bulunmayan bir konuda, kitab ve sünnete dayanarak bir hüküm elde edecek yetkinliğe ve bilgiye sahip kimsedir.

Müctehid, Arapçayı bilmek, Kur’ân ilmine sahip olmak, Hadisleri bilmek, üzerinde icma ve ihtilaf edilen konuları bilmek, Kıyas bilmek, Doğru bir anlayış ve iyi bir takdir gücüne sahip olmak, gibi bütün bu alanlarda uzmanlığının yanısıra iyi niyet ve sağlam bir itikad sahibi olmak gibi özelliklere sahip olmak durumundadır.

Müctehid bir hüküm elde etmek, bir görüş (rey) ortaya koymak için elinden gelen çabayı göstermiş olmak şartıyla ortaya koyduğu hüküm ve görüşte isabet etmese de mazurdur. İsabet edene iki, yanılana, hata edene bir sevap vardır. Bir müctehid içtihadından dönebilir, veya içtihadını değiştirebilir. “Hakka dönmek, batılda ısrardan daha hayırlıdır” denmiştir.

Müctehidler üçe ayrılır:

1-  Mutlak müctehidler: Dinde ictihad yapan dört büyük İmam. (Dört mezhebin kurucuları, Ebû Hanife, Şâfii, Maliki, Hanbeli)

2-  Mukayyed müctehidler: Bir mezheple de içtihad yapabilenlerdir. Ebu Yusuf gibi.

3-  Bir mesele hakkında ictihad yapabilenler. Kerhi, Serahsi gibi.