Mücahid -Müfessir- Kimdir, Hayatı, Hakkında Bilgi

Ebü’l-Haccâc Mücâhid b. Cebr el-Mekkî el-Mahzûmî (ö. 103/721) Tabiîn neslinin önde gelen müfessirlerinden.       

21 (642) yılında Mekke’de doğdu. Kays b. Sâib’in kölesiydi. Kur’an’a dair ilk bilgi­leri Kays’tan aldı ve sahâbîlerin ileri gelen­leriyle görüşme imkânı buldu. Başta tef­sir olmak üzere hadis ve fıkıh gibi alanlar­da Abdullah b. Mes’ûd, Ali b. Ebû Tâlib, Sa’d b. Ebû Vakkâs, Ebû Hüreyre, Âişe, Abdullah b. Ömer, Abdullah b. Zübeyr’-den faydalandı; Abdullah b. Abbas’ın önün­de Kur’an’i otuz defa hatmetti ve onunla Kur’an’ı baştan sona kadar üç kere tefsir etti. İbn Abbas’ın ölümünden sonra Mekke tefsir ekolünün önemli bir öncüsü ola­rak onun yerine tefsir derslerini üstlendi. İkrime el-Berberî, Atâ b. Ebû Rebâh, Ka-tâde b. Diâme, Amr b. Dînâr ve A’meş kendisinden faydalandı. Kırâat-i seb’a imamlarından Ebû Ma’bed İbn Kesîr ile Ebû Amr b. A’lâ ondan kıraat alanında is­tifade ettiler. Mücâhid b. Cebr aynı za­manda Kur’an’da anlatılan vak’aları ve bu olayların geçtiği yerleri araştırdı; Hârût ve Mârût olayını incelemek için Bâbil’e, Ber-hût kuyusunu görmek için Hadramut’a kadar gitti. Hayatının büyük bölümünü Kur’an’ın anlaşılması için yap­tığı çalışmalara ayırdı, halkın fetva mercii oldu. Mekke’deki tabiîn müfessirlerinin en yaşlısı olarak seksen iki yaşında vefat etti.

Süfyân es-Sevrî, Mücâhid’in geniş tef­sir birikimine sahip, güvenilir bir müfessir olduğunu söyler; Katâde b. Diâme, onu yaşadığı devirdeki insanlar arasında tef­siri en iyi bilen kişi diye zikreder. İmam Şa­fiî ve Buhârî de Mücâhid’in tefsirine gü­venmiş, kendisinden gelen görüş ve riva­yetlere kitaplarında yer vermiştir. İbn Sa’d ve İbn Hibbân onun hadis rivayetinde si­ka, şahsî hayatında muttaki, âlim ve fakih; Nevevî, Zehebîve İbn Hacer el-Askalânî İse tefsirde öncü bir şahsiyet olduğunu be­lirtmişlerdir.