Tarihi Şahsiyetler

Muaykıb bin Ebi Fatıma Kimdir, Hayatı, Hakkında Bilgi -Sahabi-

Muaykıb b. Ebî Fâtıma ed-Devsî el-Ezdî (ö. 40/660) Hz. Peygamber’in mühürdarı ve kâtiplerinden biri.

İlk müslümanlardan olup İslâmiyet’i ka­bul etmesinde, müslümanlar Mekke’de muhasara altında iken Hz. Peygamber’le gizlice görüşüp kabilesine dönen hemşehrisi şair Tufeyl b. Amr’ın rolü bulunmak­tadır. Abdüşemsoğullan’ntn müttefiki ol­duğu söylenmekle beraber Saîd b. Âs aile­sinin veya Utbe b. Rebîa”nın müttefiki, ya­hut Saîd b. Âs’ın azatlısı olduğu rivayet edilmiştir. Muaykib, Bey’atürrıdvân’a ve Habeşistan’a yapılan ikinci hicrete katıl­dı. Oradan Ca’fer b. Ebû Tâlib’le birlikte Medine’ye hicret ettiklerinde Resûl-i Ek­rem’in Hayber’in fethiyle meşgul olduğu­nu öğrenince (7/628] Resûlullah’ın yanı­na gittikleri ve gazveye katılmadıkları hal­de ganimetten kendilerine pay verildiği belirtilmiştir. Ayrıca Muaykib’ın Habeşis­tan hicretinin ardından memleketine dön­düğü ve kabilesinden kalabalık bir grupla birlikte Medine’ye hicret ettikten sonra aralarında kurdukları bir heyette yer ala­rak Hayber’e gittiği de zikredilmiştir. Mu­aykib’ın Bedir Gazvesi’ne [17 Ramazan 2 / 13 Mart 624] iştirak ettiğini kaydeden mü­elliflere dayanarak onun Medine’ye daha önce geldiğini söylemek mümkünse de Zehebî bu rivayetin sahih olmadığını söy­lemektedir.

Hz. Peygamber’in diplomatik mektup­larını yazdırdığı kâtiplerinden biri olan Muaykib aynı zamanda Resûlullah’tn mü-hürdarlığı görevini yürütmüştür. Resûl-i Ekrem’in, parmağında bulunan yüzük şeklindeki mührünü hazırlanan resmî ev­raka basması için Muaykîb’a verdiği, onun da bu mührü evraka bastıktan sonra Hz. Peygamber’e İade ettiği anlaşılmaktadır. Muaykîb”ın bu görevini Hz. Ebû Bekir. Ömer ve Osman zamanında da sürdür­düğü, ilk iki halifenin onu ayrıca beytül-mâlden sorumlu memur tayin ettikleri de belirtilmektedir. Hz. Osman’ın halifeliği sırasında Erîs Kuyusu’na düştüğü ve bü­tün aramalara rağmen bulunamadığı bi­linen mührün bu kuyuya Muaykib’ın elin­den düştüğü rivayet edilmektedir.

Hz. Ömer’in hilâfeti sırasında cüzzam hastalığına yakalanan Muaykib ile bizzat halife ilgilenmiş, Yemen’den getirttiği iki doktorun uyguladığı tedavi sayesinde Mu-aykib’ın hastalığı durmuş ve bir daha nük-setmemiştir. İfrîkıye’nin fethi sırasında (29/649-50) veya Hz. Osman’ın hilâfetinin sonunda (35/656) vefat ettiği belirtilen Muaykîb’ın 40 (660) yılında Hz. Ali’nin ha­lifeliğinin ilk döneminde öldüğünü, hatta bu tarihten sonra da yaşadığını ileri sü­renler bulunmaktadır.

Muaykib Hz. Peygamber’den yedi ha­dis rivayet etmiş, kendisinden de iki oğlu Muhammed ve Haris İle torunu İyâs b. Haris, ayrıca Ebû Seleme b. Abdurrah-mân b. Avf rivayette bulunmuş, bu riva­yetler Kütüb-i Sitte yanında Ahmed b. Hanbel’in e/-Müsned’i ile Dârimî’nin es-Sünen’i gibi kaynaklarda yer almıştır.

TDV İslâm Ansiklopedisi