Muaykıb bin Ebi Fatıma Kimdir, Hayatı, Hakkında Bilgi -Sahabi-
Muaykıb b. Ebî Fâtıma ed-Devsî el-Ezdî (ö. 40/660) Hz. Peygamber’in mühürdarı ve kâtiplerinden biri.
İlk müslümanlardan olup İslâmiyet’i kabul etmesinde, müslümanlar Mekke’de muhasara altında iken Hz. Peygamber’le gizlice görüşüp kabilesine dönen hemşehrisi şair Tufeyl b. Amr’ın rolü bulunmaktadır. Abdüşemsoğullan’ntn müttefiki olduğu söylenmekle beraber Saîd b. Âs ailesinin veya Utbe b. Rebîa”nın müttefiki, yahut Saîd b. Âs’ın azatlısı olduğu rivayet edilmiştir. Muaykib, Bey’atürrıdvân’a ve Habeşistan’a yapılan ikinci hicrete katıldı. Oradan Ca’fer b. Ebû Tâlib’le birlikte Medine’ye hicret ettiklerinde Resûl-i Ekrem’in Hayber’in fethiyle meşgul olduğunu öğrenince (7/628] Resûlullah’ın yanına gittikleri ve gazveye katılmadıkları halde ganimetten kendilerine pay verildiği belirtilmiştir. Ayrıca Muaykib’ın Habeşistan hicretinin ardından memleketine döndüğü ve kabilesinden kalabalık bir grupla birlikte Medine’ye hicret ettikten sonra aralarında kurdukları bir heyette yer alarak Hayber’e gittiği de zikredilmiştir. Muaykib’ın Bedir Gazvesi’ne [17 Ramazan 2 / 13 Mart 624] iştirak ettiğini kaydeden müelliflere dayanarak onun Medine’ye daha önce geldiğini söylemek mümkünse de Zehebî bu rivayetin sahih olmadığını söylemektedir.
Hz. Peygamber’in diplomatik mektuplarını yazdırdığı kâtiplerinden biri olan Muaykib aynı zamanda Resûlullah’tn mü-hürdarlığı görevini yürütmüştür. Resûl-i Ekrem’in, parmağında bulunan yüzük şeklindeki mührünü hazırlanan resmî evraka basması için Muaykîb’a verdiği, onun da bu mührü evraka bastıktan sonra Hz. Peygamber’e İade ettiği anlaşılmaktadır. Muaykîb”ın bu görevini Hz. Ebû Bekir. Ömer ve Osman zamanında da sürdürdüğü, ilk iki halifenin onu ayrıca beytül-mâlden sorumlu memur tayin ettikleri de belirtilmektedir. Hz. Osman’ın halifeliği sırasında Erîs Kuyusu’na düştüğü ve bütün aramalara rağmen bulunamadığı bilinen mührün bu kuyuya Muaykib’ın elinden düştüğü rivayet edilmektedir.
Hz. Ömer’in hilâfeti sırasında cüzzam hastalığına yakalanan Muaykib ile bizzat halife ilgilenmiş, Yemen’den getirttiği iki doktorun uyguladığı tedavi sayesinde Mu-aykib’ın hastalığı durmuş ve bir daha nük-setmemiştir. İfrîkıye’nin fethi sırasında (29/649-50) veya Hz. Osman’ın hilâfetinin sonunda (35/656) vefat ettiği belirtilen Muaykîb’ın 40 (660) yılında Hz. Ali’nin halifeliğinin ilk döneminde öldüğünü, hatta bu tarihten sonra da yaşadığını ileri sürenler bulunmaktadır.
Muaykib Hz. Peygamber’den yedi hadis rivayet etmiş, kendisinden de iki oğlu Muhammed ve Haris İle torunu İyâs b. Haris, ayrıca Ebû Seleme b. Abdurrah-mân b. Avf rivayette bulunmuş, bu rivayetler Kütüb-i Sitte yanında Ahmed b. Hanbel’in e/-Müsned’i ile Dârimî’nin es-Sünen’i gibi kaynaklarda yer almıştır.
TDV İslâm Ansiklopedisi