Muaviye bin Hudeyc Kimdir, Hayatı, Hakkında Bilgi -Sahabi-

Ebû Nuaym (Ebû Abdirrahmân) Muâviye b. Hudeyc b. Cefne es-Sekûnî el-Kindî (ö. 52/672) Sahâbî, Emevî kumandanı.

Kinde eşrafından olup Eş’as b. Kays’ın halasının oğludur. Yermük Savaşı’na ve Amr b. Âs’ın emrinde Mısır’ın fethine ka­tıldı. Amr tarafından Fustat’ın kuruluş planının hazırlanması ve mahallelerin ka­bilelere dağıtılmasında görevlendirildi; ardından İskenderiye’nin fethi müjdesini Hz. Ömer’e ulaştırmak için Medine’ye gönderildi. 31’de (652) Abdullah b. Sa’d b. Ebû Şerh kumandasında Nûbe üzeri­ne düzenlenen seferde bir gözünü kaybe­den Muâviye b. Hudeyc, askeri başarılan sebebiyle Hz. Osman devrinde kuman­danlık görevine getirildi ve 34 (654-55) yılında ilk İfrîkıye seferini gerçekleştirdi. Arkasından Mısır’a yerleşti ve ateşli bir taraftan olduğu Hz. Osman’ın halifeliği­nin son yılında valinin Medine’ye gitmek için Fustat’tan ayrılması üzerine yöneti­me el koyan Muhammed b. Ebû Huzeyfe’ye karşı mücadele başlattı.[Şevval 357 Nisan 656] Hz. Osman’ın şehid edilmesi­ne şiddetli tepki gösterdi ve kendisini des­tekleyenlerden onun katillerinin cezalan­dırılmasını sağlamak amacıyla bağlılık ye­mini aldı. Büyük bir düşmanlık beslediği Hz. Ali’ye karşı Muâviye’nin tarafını tuta­rak onun en yakın adamları arasına girdi ve Amr b. Âs ile anlaşmasında büyük rol oynadı. Muâviye’nin ordusunda Sıffîn Sa­vaşı’na katıldıktan sonra Mısır’a döndü ve Mesleme b. Muhalled ile birlikte Hz. Ali’­nin valisine biat etmeyen Hz. Osman ta­raftarlarını Hirİbtâ’ya Haribtâ! götür­dü. Vali Kays b. Sa’d’ın kendilerine iyi dav­ranması ve atıyyelerini ödemesi sebebiyle onun zamanında beklemeyi tercih eden Muâviye b. Hudeyc ve arkadaşları, Kays’ın yerine Muhammed b. Ebû Bekir tayin edilince Muâviye’nin de yardımıyla hare­kete geçtiler. Muâviye b. Hudeyc, Amr b. Âs’ın emrinde Mısır’ın Hz. Ali’nin valisi Muhammed b. Ebû Bekir’in elinden alın­masında önemli rol oynadı; rivayete göre onu bizzat öldürmüş ve cesedini yaktır-mıştır. Emevî Devleti’nin kuruluşundan sonra Muâviye’nin, Hz. Osman’ın şehâdeti dolayısıyla yaşanan karışıklıklar sırasında itaatten ayrılan İfrikıye’ye karşı hazırladığı ve içinde bazı meşhur sahâbîlerin de yer aldığı ordunun kumandanlığına geti­rildi (45/665]. Karargâhını Kayrevan’ın 12 km. kuzeybatısındaki Kam dağının etek­lerinde kuran Muâviye b. Hudeyc. İfrîkıye’ye düzenlediği bu ikinci seferinde Sü­se liman şehrinin fethini gerçekleştirdi ve güçlü Bizans donanmasının İfrîkıye sa­hillerine asker çıkarmasını engelledi. Bu arada Celûlâ ve Benzert (Bizerte) başta olmak üzere bölgedeki pek çok merkezi ele geçirdi; fethettiği topraklarda kendi adıyla anılacak pek çok kuyu açtırdı. Bazı kaynaklarda onun Sicilya’ya karşı 200 par­çalık bir donanma gönderdiği ve adaya çıkan askerlerin bir ay orada kalıp bol ga­nimet ve esirle geri döndükleri yolunda -doğruluğu kanıtlanamayan- birtakım bil­gilere de rastlanmaktadır. İbn Sa’d, Tabe-rî ve İbnü’l-Esîr gibi tarihçiler onun Mısır valiliği görevinde bulunduğundan bah­setmektedir. Ancak Kindî ve İbn Tağrî-berdî gibi asıl Mısır tarihçileri, kendisini valiler arasında saymamış ve söz konusu yıllarda bu görevin Utbe b. Ebû Süfyân, Ukbe b. Âmir ve Mesleme b. Muhalled ta­rafından yürütüldüğünü belirtmişlerdir ki doğrusu da bu olmalıdır.

Başarılı bir asker ve devlet adamı ola­rak nitelendirilen Muâviye b. Hudeyc bazı rivayetlere göre 50 (670) yılında tekrar Kuzey Afrika seferine çıkmıştır. Daha son­ra Mısır’a (Fustat) yerleşmiş ve orada ve­fat etmiştir. Âlimlerin büyük çoğunluğu­na göre sahâbîdir; Hz. Peygamberle gö­rüşmüş ve ondan birkaç hadis rivayet etmiştir. Onun Mısır âlimlerinin önde gelenlerinden olan oğlu Abdurrahman da Mısır’da kadılık ve şur-ta amirliği yapmıştır.

TDV İslâm Ansiklopedisi