Psikoloji

Motivasyon-Motiv Nedir, Ne Demektir, Tanımı (Psikoloji)

Kelime anlamıyla motivasyon, motive etmek, yani sevketmek ve harekete geçirmek, bir şeye neden olmak demektir. Harekete geçiren şey ise “motiv”dir. Bu anlamda, tepki doğuran her uyarıcı bir motivdir ve her tepki herhangi bir iç veya dış uyarımı izlediğine göre, her davranış motive edilmiş demektir. Bununla birlikte motivasyon kavramı, yalnız İç kontroller bulunduğu za­man kullanılır. Dış uyarıcıların kontrolü al­tında bulunan hücre, hücre grupları veya organizmin otomatik olarak yaptığı tepkilerde, yani tropizm´le ilgili davranışlarda motivasyon terimi kullanılmaz. Sözgelimi, göz bebeğimizin ışığa karşı tepki yaparken refleks olarak kasılmasına, motive edilmiştir denmez. Tropizmle ilgili tepkilerle refleks tepkilerde, organizmalar kukla gibi hareket ederler; onları harekete geçiren şey kendi iradeleri değil, aksine kendilerinde bulunan organlar ve tepki esnasında etki eden dış kuvvetlerdir.

Aşağı organizmalardan üstün organizmalara doğru yükseldikçe kukla benzeri davranışlar yavaş yavaş ortadan kalkar. Üstün organizmaları yönlendiren şey yalnızca veya özellikle dış uyarıcılar değildir. Bu organizmalar fizyolojik durumların değişme­siyle ve önceki yaşayışların sinirlerde bıraktığı izlerle yönetilirler. Öyle ki, hayvanın susamış olduğunu bilmedikçe, Önünde­ki suyu içip içmeyeceğini veya çocuğun ateş hakkındaki görgüsünü bilmedikçe ateşe yaklaşacağını veya ondan kaçacağını kestirmek güçtür.

Motivasyon psikjlojisi, kökleri fizyolojik şartların değişmesinde ve önceki yaşayışları olan iç kontrolleri inceler; gidişin iç kaynaklarını veya davranışın ana kaynaklarını araştırır. Başka bir açıdan bakıldığı takdirde, insanlardaki motivasyon psikolojisinin amacı, neden insan gibi davrandığımızı keşfetmektir.
Anlaşılacağı üzere motivler, gözlemlenebilen davranıştan anlaşılır veya bu davranışa dayanarak sonuç elde edilir. Biz motivleri doğrudan gözlemlemeyiz. Bu, bir fizikçinin çekim kuvvetini doğrudan gözlemlemesine benzer. Fizikçi yalnızca aynı ilkeye (yani yere doğru gilme eğilimine) dayanan çeşitli fenomenleri gözlemler ve bu eğilime çekim adını verir. Tıpkı bunun gibi, biz de değişik davranış türlerini gözlemleriz ve bütün bu davranış türlerinde ortak olan yönün, bunların asıl olarak organizmanın, sonra da dış uyarıcıların kontrolü altında olduğunu görürüz. İç kontrolü ifade etmek için motivasyon kelimesi kullanılır. Bundan başka çeşitli motivlere davranış değişiklikleri deriz. Eğer organizmanın faaliyeti yiyeceğe doğru yönelirse açlık, suya doğru yönelirse susuzluk moüvi bulunduğunu çıkarırız. Bu arada, birbirinden farklı birçok davranışların aynı şekilde motive edildiği çok görülür. Örnek olarak, kendini göstermek isteği ile motive edilen bir kişi, spor yapmak, zengin olmak, kitap yazmak veya başka bir şey yapmakla bu isteğini ifade eder. Bu gibi durumlarda motivin ne olduğu, davranışa bakılarak anlaşılır.

Birbirinden farklı olan motivlerin aynı tepki türünü doğurduğu da çok olur. Örnek olarak bir cinayeti ele alalım: Bunun sebebi hiddet, korku, tamah, şehvet, hırs ve benzeri şeyler olabilir. Gerçek nedenin bulunabilmesi İçin, suçlunun diğer davranışlarını, kendi ifadesini ve yaşam öyküsünü incelemek gerekir.

SBA