Mostar Köprüsü Nerede, Mimarisi, Özellikleri, Tarihçesi, Hakkında Bilgi

Mostar Köprüsü. Mostar’da Neretva nehri üzerine XVI. yüzyılda yapılmış köprü.

Mostar’ın merkezinden akan Neretva nehri üzerindeki iki köprüden biri olan Mostar Köprüsü.[Mostarska Cuprija] Eski Köprü [Stari Most] ve Neretva Köprüsü [Most na Neretvi] adlarıyla da anılmaktadır. XV. yüzyılın ikinci yarısında Osmanlılar’ın fethettiği şehir tahtadan bir köprü etra­fında kurulduğu için buraya Most (köprü). Mostirji veya Mostar, Mostari (köprücüler) deniliyordu. Dünya mimar­lık anıtları listesinde yer alan ve şehre tek başına mimari bir değer katan köprünün ilk defa hangi tarihte kimin tarafından kime yaptırıldığı konusunda farklı görüş­ler ileri sürülmüştür. Mostar Köprüsü’nün Roma eseri olduğuna dair iddia asıl­sız bir söylentiden ibarettir. Yerinde daha önce bir Roma köprüsü olsa bile bu yapı bütünüyle bir Osmanlı devri Türk eseridir. Bazı araştırmacılar, Anadolu ve Rumeli’­nin çeşitli yerlerinde yapılan köprüler için­de Türk mimarlık tarihinin muhteşem bir anıtı olarak tanınan bu köprünün Osman­lılar tarafından esir alınan Dalmaçya -İtal­yan kökenli ustalar veya Mostarlı yerli mi­marlardan biri tarafından inşa edildiğini ileri sürerken bir kısmı yapıyı Mimar Si­nan’a atfetmekte, çoğunluk ise Mimar Hayreddin’in eseri olduğu görüşünü be­nimsemektedir. Yapının mimarının Si­nan’ın öğrencilerinden Hayreddin olduğu, Ahmed Refik Altınay’ın yayımladığı bir belge ile de ispatlanmış bulunmaktadır.

Bu belgeden Hersek Beyi Hüseyin’in Makarska (Hırvatistan) İskelesi’nde inşa edi­len kale binası için mimar istemesi üze­rine mimarbaşına gönderilen hükümde bundan önce Mostar Köprüsü’nü yapan Mimar Hayreddin’in görevlendirilmiş ol­duğu açıkça anlaşılmaktadır. Ayrıca yapıyı inşa görevi Sinan tarafından Mimar Hayreddin’e verilmiş olmalıdır ki Evliya Çelebi bu sebeple köp­rüyü Sinan’a izafe etmiştir.

İç savaş sırasında tamamen yıkılan köp­rünün üzerinde eserin Osmanlı devrine ait olduğuna dair bir tarih kitabesi bulun­mamaktaydı. Ancak hem Osmanlı kaynak­larında hem günümüzdeki Batı kaynakla­rında köprünün 974’te (1566-67) tamam­landığı görüşü hâkimdir. Kaynaklarda nakledilen iki tarih manzumesi de bunu doğrulamaktadır: “Ruhu Sultan Mehemmed’in ola şâd / Kıldı bunun gibi hayr ese­ri / Hem Süleymân-ı zaman sağ olsun / Devleti buldu binaya zaferi / Sa’y-i nazır ile oidu bu tamam / Yazdı târihini ‘kudret kemeri” 974″ (1566-67). Ekrem Hakkı Ayverdi’ye göre Fâtih Sultan Mehmed Mostar’ı fethettiği zaman muhtemelen bu­radaki köprüyü ya restore ettirmiş ve­ya yeniden yaptırmış olduğundan şiirde hem buna telmih hem de Kanunî Sultan Süleyman dönemindeki inşasına işaret edilmiştir. Mostarlı Hasan Zi-yâî’ye ait diğer tarih kıtası da şöyledir: “Kavs-i kuzahın aynı bir köprü bina oldu / Var mı bu cihan içre mânendi hey Allahim / İbretle bakıp dedi târihini bir arif/ El geçtiği köprüden biz de geçeriz şahım, sene 974. Ayverdi, Zagreb’deki Yugoslavya İlimler ve Sa­natlar Akademisî’nde bulunan ve Basagic: tarafından neşredilen bir belgeye dayanarak Muharrem 965 başında [Ekim 1557] Karagöz Bey’in bina eminliğiyle köp­rünün inşasına başlandığını kabul etmek­tedir.