Moses Hess Kimdir, Hayatı, Eserleri, Hakkında Bilgi

HESS, Moses (1812-1875)

Alman gazeteci ve düşün adamı. Gerçek Sosyalizm’in savunucusu olmuş ve Siyonizm’in öncülüğünü yapmıştır.

21    Haziran 1812’de Bonn’da doğdu, 6 Nisan 1875’te Paris’te öldü. Yahudi kökenli zengin bir ailenin oğluydu. Bir süre ticaretle uğraştıktan sonra, felsefe, tarih ve doğa bilimleriyle ilgilendi. Feuerbach ve Fransız Ütopik Sosyalistleri’nden etkilenerek sosyalist düşünceyi benimsedi.

1842’de Köln’de Sol Hegelciler ve burjuva radikallerince yayımlanmaya başlayan, Rheinische Zeitung adlı günlük gazetenin kurucuları arasında yer aldı ve Paris muhabirliğini yaptı. Aynı gazetede K.Marx’la birlikte çalıştı ve görüşleri üzerinde etkili oldu. Ancak, Marx, daha sonraki yıllarda Hess’in savunuculuğunu yaptığı Gerçek Sosyalizm’i, “Alman felsefesinin sosyalizm kılığına bürünüşü” olarak nitelendirecek ve 1846’da yayımladığı Die deutsche Ideologie (“Alman İdeolojisi”) adlı kitabında alaylı bir dille eleştirecekti. Felsefi temeli Feuerbach’ın insancıllığı olan ve Fransız Ütopik Sosyalistleri’nin etkisinde gelişen bu akım, sosyalizmin eğitim ve reformlar yoluyla gerçekleşebileceği düşüncesine dayanmaktaydı.

Almanya’daki 1848 Devrimi’nden sonra ülkesinden ayrılmak zorunda kalan Hess, bir süre Avrupa’da dolaştıktan sonra, 1853’te Paris’e yerleşti. Daha sonraki yıllarda Lassalleci görüşlerin etkisinde kalarak, 1863’te Lassalle’in kurduğu Çalışanlar Genel Birliği adlı partiye girdi. Enternasyonal’in 1868’de Brüksel, 1869’da Basel kongrelerine katıldı.

Hess’in Yahudi milliyetçiliğine ilişkin görüşleri o dönemde Avrupa’da egemen olan, milliyetçi akımlardan etkilenerek gelişti. 1862’de yayımladığı, Rom und Jerusalem (“Roma ve Kudüs”) adlı kitabında Yahudi sorununa ilişkin görüşlerini belirtti. Hess, Yahudiler’in ulusal özellikleri olduğu ve bu nedenle içinde bulundukları toplumla bütünleşemeyecekleri görüşündeydi. Yahudi sorununun temel nedeni Yahudiler’ in yurtsuz olmalarıydı. Hess’e göre, bu sorunun tek çözümü Filistin’de bir Yahudi devletinin kurulmasıydı. Bu görüşünü gerçekleştirmek amacıyla, Osmanlı Devleti’nden toprak satın alınmasını önerdi.

Hess’in Yahudi milliyetçiliğine ilişkin görüşleri o dönemde ilgi görmemekle birlikte, daha sonraki yıllarda Achad Ha’am ve Theodor Herzl gibi Siyonist önderler üzerinde etkili oldu.

•    YAPITLAR (başlıca): Die heilige Geschichte der Menschheit, 1837, (“İnsanlığın Kutsal Tarihi”); Die euro-paeische Triarchie, 1841, (“Avrupa Triumvirliği”); Rom und Jerusalem, die letzte Nationalitaetsfrage, 1862, (“Roma ve Kudüs, Milliyet Sorunu”).

•    KAYNAKLAR: G. Lukacs, “Moses Hess und die Probleme der idealistischen Dialektik”, Archiv für die Geschichte des Sozialismus und der Arbeiterbewegung, XII (105-155), 1926; T. Zlocisti, Moses Hess, der Vor-kaempfer der Sozialismus und Zionismus.

Türk ve Dünya Ünlüleri Ansiklopedisi