Molla Fenari Düşüncesi, Fikirleri, Hakkında Bilgi

Molla Fenârî’nin düşüncesi genel olarak mantık, tefsir usulü, fıkıh usulü ve metafizikle ilgili eserlerinde ifa­desini bulmuştur. İslâm düşünürlerinin yeni sentezlere yöneldiği hareketli bir dö­nemde yaşayan Fenârî, Moğol istilâsı ve Haçlılar sonrası İslâm dünyasının yeniden toparlanmaya çalıştığı ilmî ve fikrî orta­mın güçlü bir temsilcisidir. Muhakkikler (muhakkikon) olarak bilinen âlimlerin ye­tiştiği bu ortamda fikirleri teşekkül eden Fenârî dinî ve lisanı ilimleri, Fahreddin er-Râzi’nin metafiziğini ve Muhyiddin İbnü’l-Arabî’nin tasavvuf metafiziğini bir büyük sentezde uyumlu hale getirmeyi dene­miştir. Onun ilmî kişiliği, Anadolu’da filiz­lenmeye başlayan ve giderek Osmanlı ilim zihniyetinin temelini oluşturacak olan medrese-tekke bütünlüğünü kendinde temsil etmiş ve mutasavvıf – âlim tipinin Dâvûd-i Kayserî’den hemen sonraki ör­neklerinden birini ortaya koymuş olması bakımından da önem arzetmektedir. Molla Fenârfnin ilmî projesinde mantık, din İlimleri metodolojisi ve tasavvuf metafizi­ği birbiriyle çelişmeden ilişki içine sokul­muştur. Usul ilmi mantıkla bütünleştiği gibi tasavvuf da şer’î ilimlerle tam bir uz­laşma halindedir. Ayrıca bu ilim anlayışın­da vahdet-i vücûd metafiziğinin de man­tık yöntemlerine dayalı bir ifadeye bürün­dürülmesi amaçlanmıştır. Dolayısıyla onun düşüncesinde klasik İslâm düşüncesinin beyân (dinî bilgi), burhan (aklî kanıt) ve ir­fan (tasavvuf metafiziği) şeklinde isimlen­dirilen araştırma alanları birbirini bütün-leyen bakış açılarını ifade etmektedir.