Edebi Şahsiyetler

Molla Cezeri Kimdir, Hayatı, Eserleri, Hakkında Bilgi

Molla Cezerî. Şeyh Ahmed b. Muhammed el-Cezerî (ö. 1050/1640) Mutasavvıf ve şair.

X. (XVI.) yüzyılın ikinci yarısında Cizre’­de doğduğu tahmin edilmektedir. VI (XII) veya IX. (XV.) yüzyıl gibi daha erken dö­nemlerde yaşadığı ileri sürülmüşse de eserinde Cizre Beyliği Emîri III. Şeref Han’ı (ö. 1027/1618) zikretmesi, Fakih-i Tayrân’ın onunla 1031’de (1622) müşâa-rede bulunması ve Şeyh Ahmed-i Hânfnin (ö. 1119/1707) ken­disine atıfta bulunması bu görüşlerin yanlışlığını kanıtlamakta­dır. Şiirlerinde kendi adını Ahmed olarak yazmış, divanının bazı yazma nüshaları­nın başında babasının adı Muhammed şeklinde kaydedilmiştir. Genellikle “mol­la” kelimesinin karşılığı olan “Melâ”. bazan da “aşk ve sevgi oklarının hedefi” an­lamındaki “Nişânî” mahlaslarını kullan­mış, fakat daha çok Molla Cezerî diye şöhret bulmuştur.

Ana dili Kürtçe’nin bütün lehçelerinden başka Arapça, Farsça ve Türkçe bilen Mol­la Cezerî’nin çeşitli şehirleri ve müslüman topluluklarını zikretmesi ve bazı fıkıh eserlerine atıfta bulunması onun medre­se kültürüne de sahip bulunduğunu gös­terir. Fakih-i Tayrân’ın Cezerî’nin ölümü üzerine yazdığı bir beytin ebced hesabıyla 1050 (1640) yılını vermesi onun vefat tarihini ortaya çıkarmaktadır. Kabri, ders verdiği Cizre’deki Kırmızı Medrese’nin alt katında olup ziyaretgâh haline gelmiştir.

Molla Cezerî’ye dair bu bilgiler, hakkın­da şiirler yazdığı Cizre beyinin II. Şeref mi yoksa III. Şeref mi olduğu konusun­daki karışıklığa da açık­lık getirmektedir. Cezerî’nin 1505 yılında Cizre’yi Akkoyunlular’dan alan II. Şerefi görmüş olması mümkün değildir. Bu se­beple onun “ey şehinşâh-ı muazzam” diye hitap ettiği emîrin 1005″te (1597) hayat­ta bulunan III. Şeref olduğu anlaşılmaktadır.