Mizah Nedir -Yeni Türk Edebiyatında- Özellikleri, Hakkında Bilgi

Şinâsi’nin Tasvîr-i Efkar’da İstanbul sokaklarında çoğalan köpeklerin toplatılması hakkında kaleme aldığı yazısına karşı Edhem Pertev Paşa’nın Mecmûa-i Fünûn’da yayımladığı, köpeklerin savunması niteliğini taşıyan ve bir filozofla bir sokak köpeğinin esprili di­yalogundan meydana gelen “Av’ave”si, Batılılaşma döneminde Türk mizahının geleneksel çizgiden ayrılan ilk Örneği ola­rak kabul edilir. Ziya Paşa’nınZafernâme Şerhi ve Nâmık Kemal’in “Hirrenâme” adlı manzumesi de bu devrin satir deni­len mizah yoluyla hiciv türündeki ilk ör­nekleridir. İlk mizahî süreli yayın Terak­ki gazetesinin 1869’da vermeye başla­dığı ek ve ilk mizah gazetesi de ertesi yıl Teodor Kasab’ın çıkardığı, yazıları­nın çoğunu Nâmık Kemal, Ebüzziya Tevfik ve Âli Bey’in yazdığı Diyojen’dir. Âli Bey, Lehçetü’l-hakâyık adlı mizahî söz­lükle bir çeşit insanlık eleştirisi sayılabilecek Seyyareler ad fantastik ma­salı yayımlamıştır. Bu tarihten itiba­ren sayıları artan mizah yayınlarında­ki eleştirici tutum iktidarın tepkisine yol açmış ve bazı der­giler kapatılırken siyasal olaylara ve so­runlara yönelik mizaha önce kısmî san­sür, ardından neşir yasağı getirilmiştir 1876-1908, Yanlış Batılılaşmacın eleşti­risi, Ahmed Midhat, Hüseyin Rahmi, Recâizâde Mahmud Ekrem’in romanların-daki Felâtun Bey, Şöhret Bey ve Bihruz Bey tipleri yer yer karikatürize edilerek mizah duygusu uyandıracak şekilde ve­rilmiştir. Müftüoğlu Ahmed Hikmet’in “Yeğenim” adlı hikâyesinde bu tip aynı özelliklerle bir kere daha ortaya çıkmış­tır. Yasaklı yıllarda siyaset dışı kalarak mizahı Hüseyin Rahmi (Gürpınar), roman ve hikâyelerinde Ahmed Râsim “Şehir Mektupları” başlıklı yazılarında sürdür­müş. Şair Eşref ise şiirlerinde hicvin ya­nında bu türden de yararlanmıştır. Yasağı sona erdiren II. Meşrutiyet’in ilânı üzeri­ne mizah yayıncılığında patlama meyda­na gelmiş ve daha çok siyasî karakterli seviyesiz bir mizah anlayışıyla çoğu kısa ömürlü çeşitli dergiler yayımlanmıştır. Ancak bunların içinde Kalem ve Cem gibi Batı ayarında olan­larla uzun süre yaşayan Karagöz de bu­lunmaktadır.