Mizah Dergileri Tarihi, İsimleri, Nelerdir, Hakkında Bilgi

Türkiye’de 1869‘da çıkan ilk mizah dergisi Diyojen, türünün en eski örnekleri arasında yer alır. Bu dergiyi Hayal, Çıngıraklı tatar, Çaylak gibi dergiler izledi. Fakat Abdülhamid II yönetimi siyasal özgürlükle birlikle mizahın da gelişme olanağını önledi. 1908’de ikinci Meşrutiyet’in ilânından sonra ise 30’u aşikın mizah dergisi yayımlandı: Kalem, Karagöz, Boşboğaz ile Güllâbi, Eşek, İncili Çavuş, Yeniçeri, Hacivat, Kalender, Davul, Geveze, Curcuna v.d. 1910’da çıkan Cem, 1916’da çıkan Hande, 1918’de çıkan Diken, 1922’de çıkan Güieryüz ve Aydetie Cumhuriyet dönemine kadar çıkan mizah dergilerinin başlıcaları arasında yer aldı. Cumhuriyet’in ilk yıllarında. Akbaba, Köroğ.u, Karagöz, Cem’in kendi adıyie yeniden yayımlamağa başladığı dergisi, bu a-landaki yayınların en ünlüleri oldu. 1928’de yeni harflerle ilk yayımlanan mizah dergileri tek sayılık Kahkaha ile Babacan, Ali Ağa, Kalem’di. Bunları Bravo, Alay, Kamburlelek, Ayvaz, Yeni Nasrettin Hoca, Papağan v.d. izledi. Yusuf Ziya Ortaç’ın aralıklarla yayımlanan Akbaba’sı, Sedat Simavi’nin uzunca ömürlü Karikatür’ü, Cemal Nadir’in Amcabey’i, Ramiz’in Şaka’sı geniş okuyucu çevrelerine seslendi. Bütün bu dergiler zengin yerli fıkra ve lâtife’erie halk mizahından yola çıktığı halde zamanla batı, özellikle de fransız mizahından çeviri ve uyarlama yoluyle aktarılmış ürünler ortaya koyuyordu. Siyasal rejimlerin uzunca süren baskıları mizah dergilerinin ya bütün bütüne kapanması ya da siyasal ve toplumsal içerikten uzaklaşması sonucunu doğuruyordu, ikinci Dünya Savaşı’ndan sonra yayımlanan Markopaşa, mizahı toplumsal ve siyasal bir mücadele aracı olarak etkili biçimde kullandı. 1950-1960 dönemine ait Tef, Dolmuş, Taş, Karikatür, Taş-Karikatür dergileri, toplumsal içerikleri yanında çağdaş öncü mizah anlayışını yerli üslûpla birleştirme çabalarının ürünüydü. 1960’tan sonra Zübük, Pardon, Ustura, Papağan; 1970’li yıllarda Salata ve Gırgır en ünlü mizah dergileri oldu.

Özellikle Oğuz Aral’ın 1972’de çıkarttığı GırGır yepyeni bir ekol başlattı. Kısa sürede yüksek tirajlara ulaşan bu derginin en önemli özelliği adeta bir mizah okulu görevi görmesi, günümüzde çıkan birçok mizah dergisinin çizer ve yazar ekibinin bu dergiden yetişmiş olmasıdır. Halen çıkmakta olan Leman (1991), Uykusuz (2007), Penguen (2002), şimdilerde çıkmayan Hıbır (1989), Limon (1985), Çarşaf (1976), Pişmiş Kelle (1990) gibi dergilerin “Gırgır”dan türemiş olduğu söylenebilir.