Tarihi Şahsiyetler

Milton Obote Kimdir, Hayatı, Dönemi, Hakkında Bilgi

OBOTE, Milton (1925 – 10 Ekim 2005, Güney Afrika Cumhuriyeti)

Ugandalı siyaset adamı. Bağımsızlıktan sonra ulusal birliği sağlamaya çalışmıştır.

Apollo Milton Obote Lango bölgesindeki Akokoro köyünde doğdu. Babası küçük bir kabile şefiydi. 1940’ta Lira Protestan Misyoner Okulu’na girdi. Daha sonra yurtseverlik bilincinin gelişmesinde etkili olan Busogo Koleji’nde okudu. 1950’de Makarere Üniversitesi’ndeki öğrenimini yarıda bırakıp çalışmak üzere Kenya’ya gitti. Sendika hareketi aracılığıyla siyasete atılarak Kenya Afrika Birliği saflarında İngiliz sömürgeciliğine karşı mücadele etti.

Ülkesine döndüğü 1956’da UNC’nin (Uganda Ulusal Kongresi) Lango bölgesindeki örgütlenmesine öncülük etti. Ertesi yıl Lango’dan Yasama Konseyi üyeliğine seçildi. İlk doğrudan seçimin yapıldığı 1958 Ekim’inde yeniden konseye girdi. UNC içindeki bölünmenin ardından yandaşlarıyla birlikte Uganda Halk Birliği ile birleşip 1960’ta UPC’yi (Uganda Halk Kongresi) kurdu ve bu partinin genel başkanlığını üstlendi. İktidardaki Benedicto Kiwanuka’nın Demokratik Partisi’ne karşı Uganda’nın Buganda bölgesine özerk statü verilmesini isteyen kral II. Mutesa’ nın KY (Kabaka Yekka-Yalnız Kral) partisi ile ittifak kurdu. Bu ittifakın 25 Nisan 1962’de yapılan seçimleri kazanmasının ardından Uganda’nın bağımsızlığını kazandığı 9 Ekim’de başbakanlık görevini üstlendi.

Milliyetçi ve gelenekçi güçler arasındaki hassas dengeyi korumak amacıyla 1963’te II. Mutesa’nın sembolik devlet başkanlığına seçilmesini destekledi. Aynı yıl Afrika Birliği Örgütü’nün kuruluş bildirgesini imzalayan otuz başbakan arasında yer aldı. Bu arada Dünya Bankası’nca hazırlanan program temelinde bir iktisadi kalkınma hamlesi başlattı. Öteki partilerden katılmalarla Ulusal Meclis’te tek başına çoğunluğu elde eden UPC ile KY arasındaki ilişkiler 1964’ten sonra bozulmaya başladı. 19. yy’da İngiltere tarafından Buganda’ya verilen bir toprak parçasının geri alınması üzerine ortaya çıkan anlaşmazlık, 1966 başlarında muhalefetin Belçika Kongosu’ndaki ayaklanmaya yardım edilirken altın ve fildişi kaçakçılığı yapıldığı savını ortaya atmasıyla bir krize dönüştü. Obote bu savı destekleyen hükümet üyelerini tutuklatıp anayasayı askıya aldı. Ardından özerk krallıklara son veren ve merkezi hükümetin yetkilerini artıran yeni bir anayasa ilan etti ve beş yıllık bir dönem içinde devlet başkanlığı görevini üstlendi. Genelkurmay başkanı İdi Amin komutasındaki birliklerle bu kararı tanımadığını açıklayan II. Mutesa’nm sarayını kuşattı. Kanlı bir çarpışmadan sonra kral kaçmak zorunda kaldı. Yeni anayasayı onaylayan Ulusal Meclis, 8 Eylül 1967’de resmen cumhuriyeti ilan etti.