Tarihi Eserler

Mescid-i Kıbleteyn Nedir, Tarihçesi, Hakkında Bilgi

Mescid-i Kıbleteyn. Kıblenin Mescid-i Aksâ’dan Kabe’ye çevrilmesi sırasında Hz. Peygamber’in içinde namaz kıldırmakta olduğu cami.

Medine’nin kuzeybatısındaki Vebere harresinde ve Mescid-i Nebevî’nin S km. uzağındadır. İlk adı, içinde bulunduğu ka­bile bölgesinden dolayı Benî Selime Mes­cidi iken Resûl-i Ekrem’in burada öğle ve­ya ikindi namazını kıldırdığı sırada nazil olan Bakara sûresinin 144. âyeti uyarınca kıblesini Kudüs’teki Mescid-i Aksâ’dan Kabe’ye çevirmesi üzerine “iki kıbleli mescid” anlamına gelen bu­günkü adını almış, o tarihten sonra Hz. Peygamber’in unvanları arasına da “imâmü’l-kıbleteyn” eklenmiştir.

Ömer b. Abdülazîz, Medine valiliği sıra­sında Mescid-i Kıbleteyn de dahil olmak üzere Resûlullah’ın namaz kıldığı bütün mescidleri yenilemiştir. Memlûk Sultanı Kayıtbay zamanında Me­dine bina emini olan Şahin el-Cemâlî 893 (1488) yılında Mescid-i Kıbleteyn’in tava­nını yeniletirken avlusunu da bir duvarla çevirtmiştir. Ömer b. Abdülazîz’den sonraki ilk ciddi imar Ka­nunî Sultan Süleyman devrinde 950’de (1543-44) gerçekleşmiştir. Bu dönemde cami iki kıblesinde de yer alanı revaklarla birlikte 425 mz’lik bir alan kaplıyordu ve üzeri yine ahşap bir çatıyla örtülmüştü. 1073’te (1662) Medine’yi ziyaret eden Faslı âlim ve seyyah Ayyâşî’nin Mescid-i Kıbleteyn’in, etrafında yapı bulunmayan, bağ ve bahçeler içerisinde mâmur bir ca­mi olduğunu söylemesi Kanunî devrinde (1520-1566) yapılan yenilemenin henüz korun­duğunu göstermektedir. İbrahim Rifat Pa­şa, 1901 yılındaki Hicaz seyahati sırasında caminin harap vaziyette olduğunu bildirir

de Suudî hükümeti tarafından genişletilerek tamir ettirilen Mescid-i Kıbieteyn 3920 m2 ‘Iİk alana sahip büyük bir cami­dir. Bu yenileme sırasında Kabe kıblesine mih­rap, Kudüs tarafına ise Bakara sûresinin 144. âyetiyle Türkçe, Farsça, Urduca, İn­gilizce ve Fransızca mealinin yazıldığı bir pano konulmuştu (pano daha sonra kaldırılmıştır). Tbğla kullanılarak yapılan bi­na tamamen granit kaplamadır ve kıble yönündeki iki köşesinde birer minare bulunmaktadır. Üzeri 8,7 m. çapında ve 8.18 m. yüksekliğinde iki kubbe ile örtülü olan harimin içi modern tarzda süsleme motifleriyle ve Türk hattatlarından Ha­san Çelebi’nin yazdığı celî sülüs ve kûfî hatlarla bezenmiştir.

TDV İslâm Ansiklopedisi