Mengli Giray Türbesi -Kırım- Tarihçe, Mimari, Özellikleri, Hakkında Bilgi

Mengli Giray Türbesi. Kırım’da XVI. yüzyıla ait türbe.

Kırım Hanı I. Mengli Giray’a (1467-1474, 1475-1476, 1478-1514) ait olan türbe, Kı­rım Hanlığı’nın başşehri Bahçesaray’ın yakınındaki Salacık bölgesinde yer almak­tadır. Kırım hanlarının ilk sarayları da Sa-lacık’taydı. Türbenin aşağısında I. Mengli Giray Han tarafından inşa edilen Zincirli Medrese bulunmaktadır. Evliya Çelebi burada birkaç türbe olduğundan söz et­mekte, eski gravürler de bunu doğrula­maktadır; ancak günümüzde yalnız bir türbe mevcuttur. Gülbün-i Hânâria gö­re Mengli Giray’ın türbesi, yaptırdığı med­resenin yanında olup daha önce I. Hacı Giray Han da vefat ettiğinde (871/1466) burada inşa ettirdiği türbesine defnedil-miştir. Önceleri I. Hacı Giray’a atfedilen mevcut türbenin Şevval 957 [Ekim 1550] tarihli kitabesi yapının Mengli Giray Han’a (ö. 919/1514) ait olduğunu göstermekte­dir. Her ne kadar kitabe 937 (1550) tari­hini taşıyorsa da türbenin bilahare inşa edilmesi veya daha sonra birtakım deği­şikler geçirmiş olması mümkündür.

Türbenin mimarisi son derece önemli­dir. Sekizgen bir plana sahip bulunan tür­be arazinin meyilli olmasından dolayı bir temel üzerinde inşa edilmiştir. İki kade­meli örtü sistemi iç tarafında bir kubbe, dış tarafında sekizgen bir kasnak ve kire­mit örtülü hafif sivri bir çatıdan oluşur. Eyvan şeklinde öne doğru çıkan taçkapı zengin süslemeye sahiptir. Kapı tarafın­daki köşeler hariç diğer köşelerde sütun­lar yer almaktadır. Bu sütunların üçü kaz ayağı denilen bir mekik şeklinde geomet­rik bezeme gösterir, üç tanesinin zenci-rek veya geçme motifleri vardır. Türbede toplam beş pencere mevcuttur. Girişteki eyvanın karşısında üç cephede üst sevi­yede dar, dış çerçevesi dörtgen, iç tarafı sivri kemerli birer pencere yer almakta­dır. İki yanda ise daha alt seviyede çift çerçeveli, silmeli birer dörtgen pencere bulunur. Türbenin bir temel üzerinde in­şa edilmesi yapıda zemin kat veya mumyalık bulunduğunu düşündürür.