Melik Ayaz Kimdir, Hayatı, Hakkında Bilgi

Melik Ayaz (ö. 928/1522) Hint-İslâm tarihinin önemli simalarından bîri.

Aslen, Hindistan ile ticarî ilişkileri bulu­nan bir Osmanlı tüccarının mülkiyetinde iken efendisi tarafından Gucerât Sultanı I. Mahmud’a (1459-1511) sunulan Gürcü veya Rus asıllı bir köle olduğu rivayet edi­lir; adı Portekiz kaynaklarında Melique-yaz (Melquiaz) şeklinde geçmektedir. Kısa za­manda Sultan Mahmud’un takdirini ka­zanan Ayaz, bir müddet sonra “melik” un­vanıyla Diû şehrinin merkezi olduğu Kat-hiavar yarımadasının güneyindeki Suret (Saurashtra, Sawrashtra; Diû’nun doğu­sunda kalan Kambay körfezinin sağ sahi­lindeki Surat île ilgisi yoktur) vilâyetine vali tayin edildi. Diû, Portekizliler”in Ara­bistan ve Hindistan kıyılarına ulaştığı o dönemde gerek stratejik gerekse ticarî bakımdan büyük önem kazanmıştı. Melik Ayaz buraya yerleştikten sonra bir taraf­tan halkın refahını yükseltmek ve sosyal ihtiyaçlarını karşılamak için kararlı bir ça­ba içerisine girdi, bir taraftan da adada Portekizliler’e karşı güçlü bir askerî tah­kimat gerçekleştirdi. Bunun için önce kı­yının karşısına taştan bir kule yaptırarak araya kalın bir zincir gerdirdi, böylece Portekiz gemilerinin yaklaşmasını Önledi. Ardından adayı karaya bağlayan taş bir köprü ile muhkem bir kale inşa ettirdi. Portekizliler, bu tedbirler sayesinde bü­tün teşebbüslerine rağmen Melik Ayaz’ın sağlığında bölgeye girememişlerdir. Me­lik Ayaz, 1508’de bir Memlûk donanması­nın da yardımıyla Portekizliler’i Diû açıklarında bozguna uğrattı, bu savaşta ge­nel vali Francisco Almeida’nın oğlu olan donanma kumandanı da öldürüldü. Ge­nel vali, bir süre sonra giriştiği intikam amaçiı saldırı ile Gucerât ordusunu yen­diyse de Melik Ayaz’ın direnişini kıramadı­ğı için kesin bir zafer elde edemedi. Hat­ta barış için Diû’da bir üs kurma konu­sundaki ısrarına rağmen Melik Ayaz’ın buna yanaşmaması sebebiyle Gucerât’ın başka kıyılarından aldığı giriş izniyle ye­tinmek zorunda kaldı.