Felsefe Yazıları

Mekanizma Nedir? Tanımı (Sosyoloji)

edebiyat-2/sosyalmekanizma” 226″ 137″ MEKANİZMA

Bir mekanizma, eylemlerin, tepkilerin, tutumların kültürel kalıpların, sosyal konum veya diğer birimlerin düzenlenişi, yapısı veya birbirini izlemesi olarak tanımlanabilir. Bu şekilde istenen sonuçların, fonksiyonların, ihtiyaçların veya süreçlerin bunların “eşyanın tabiatında bulunduğu” ön kabulü yahut insan aktörlerce seçimi veya bir gözlemci tarafından teorik olarak tanımlanıp özgUlleştirilişine bağlı olmaksızın tamamlanması, başarılması ve yerine getirilmesini mümkün kılar.

Mekanizma kavramı sosyal bilimlerde edebi olmaktan çok, biçimsel anlamda kullanılır. Genellikle parçaların veya süreçlerin (ki bunlar doğal, ya da yapılandırılmış olabilir) belirlenmiş amaç, ya da sonuçlara ulaşması, işlevlerinin yerine getirilmesi, ihtiyaçların karşılanması, istek ve arzuların, bilinçli veya bilinç dışı, istemli ya da istemsiz olarak doyumun sağlanmasında kullanılan yöntemleri (veya bu sonuçlara ulaşan işlemleri) tanımlar. Kavramın kullanımındaki farklılıklar, belki de en iyi şekilde kelimenin anlamındaki olası farklılıklar üzerine odaklasan somlarla gösterilebilir. Örneğin, mekanizmanın ne tür parçalardan oluştuğu kabul edilmektedir Nasıl harekete geçirilmekte ve hareket halinde kalmaktadır Eğer varsa, ne gibi sonuçlara hizmet etmektedir Ne gibi sonuçlan olmaktadır Bunlar seçilmiş midir Eğer seçilmişse, seçim kim tarafından yapılmıştır Mekanizmalar insanın isteği, seçimi veya bilinci dışında işler mi, ya da işleyebilir mi çağdaş kullanımda ideolojik sorulardan tümüyle kaçınma eğilimi vardır ve mekanizma kelimesi parçaların işlevsel düzenlenişini tanımlamakta kullanılmaktadır. (Bu parçalar eylemler veya diğer tepkiler, kültürel kalıplar, kurumların işleyişi, grup yapılan veya bir başka bağlamda hücreler, ya da diğer daha basit veya karmaşık, organik ya da inorganik birimler olabilir).

Antropoloji ve sosyolojide olduğu gibi, psikolojide de mekanizma kavramı teorik olarak (veya diğer biçimlerde) belirlenmiş sonuçlan, ihtiyaçları, kazanım lan, amaçları veya başka önceden kestirilebilir sonuçları gerçekleştirmek veya karşılamak üzere işlev gören veya çalışan parçaların düzenlenişine işaret etmek üzere kullanılır. Daha da temel anlamıyla mekanizma, bu etkilerden herhangi biri için araç olan veya bunu mümkün kılan her tür yapı veya düzenleme anlamına gelir. Sonuçla,

(a)
Bir sosyal psikolog “Güdülemenin Psikolojik Mekanizmaları” adlı bir makale yazabilir (C.T. Morgan); “mekanizmalar yeni ihtiyaç ve arzuları ortaya çıkaracak şartlan hazırlamak üzere işlev görürler” (D.Krech ve R.S. Crutchfield) diyebilir. Sosyal psikolojide olduğu gibi, psikiyatride de telafi mekanizmalanndan, savunma mekanizmalarından, kaçınma mekanizmalarından ve diğerlerinden sık sık söz edilir,

(b) Antropolojik kullanımda dikkat kültürel kalıplar (tekil Özellikler, kompleksler, kurumlar) üzerine odaklaşır, bunlar belirli bir sonuç, amaç yada yalnızca beklenen bir sonucun başarılması için çeşitli yollardan işlev görürler. Örneğin paranın kullanımı vs. bir kültürde malların ve işlerin değiş tokuşunu hızlandıran mekanizmalardır,

(c)
Sosyolojik analizde de yukarıdaki kullanımların tümü vardır; buna ek olarak, özellikle konumların (statü ve rollerin) çeşitli sosyal yapı tipleri içindeki düzenlenişi (ve bunların gerektirdiği sosyal eylem ihtimalleri) en önemli ve doğrudan ilişkili mekanizma olarak yer alır. Yakın bir örnek R.K. Merton´un “rol dizilerini eklemleyen sosyal mekanizmalar” tartışmasıdır.

SBA