Edebiyat

Mehmet İzzet Kimdir, Hayatı, Eserleri, Hakkında Bilgi

MEHMED İZZET (1891-1930)

Türk, sosyolog ve düşünür. Sosyolojiyi felsefi sorulara cevap için bir araç olarak görmüştür.

İstanbul’da doğdu, 8 Aralık 1930’da Berlin’de öldü. 1907’de Galatasaray Lisesi’ni bitirdikten sonra Hukuk Fakültesi’ne girdi. 1909’da Avrupa’ya öğrenci göndermek üzere hükümet tarafından açılan yarışmayı kazanarak, Fransa’ya Sorbonne Üniversitesi’ne felsefe öğrenimi görmeye gitti. 1912’de öğrenimini tamamlayarak geri döndü. Çeşitli okullarda öğretmenlik yaptı. I. Dünya Savaşı’nda İstanbul’da Kızılay Genel Merkezi Esirler Şubesi’nde çalıştı. 1918’de Darülfünun’da Edebiyat Fakültesi müdürlüğüne atandı. Kısa bir süre sonra Tıp Fakültesi ve Mülkiye Mektebi’nde Fransızca öğretmeni oldu. 1919’da Edebiyat Fakültesi felsefe tarihi muallimliğine getirildi. 1920’de Ahlak Kürsüsü’ne geçti. 1924’te profesör oldu. 1926’da boş kalan felsefe tarihi kürsüsünü ve sosyoloji yükseklisans bölümünü yönetti. Lösemi hastalığına yakalandığından 1928’de Maarif Vekaleti tarafından tedavi amacıyla ve öğrenci müfettişi olarak Berlin’e gönderildi.

Sosyolojiyi felsefi sorulara cevap arayışları için bir araç olarak gören Mehmed İzzet, Durkheim ve F. Rauh’un öğrencisi olmasına karşın, Fransız sosyoloji okulunun Türkiye’de ve özellikle Ziya Gökalp’in elinde aldığı halkçı biçimi eleştirmiş ve sosyolojinin pratik amaçlara ve toplumsal hereketliliğe hizmet etmesi gerektiği düşüncesine karşı çıkmıştır. Schelling’ in tümtanrıcı (panteist) felsefesinin etkisiyle toplum birey ilişkisini zorunluluk ve özgürlük ilişkisi çerçevesinde irdelemiştir. Milliyet Nazariyeleri ve Milli Hayat adlı kitabında milliyet kavramının ırk, dil, toprak, gelenek gibi öğelerle sınırlandırılmasına karşı çıkmış ve onu özgürlük bilinci ve ideali olarak değerlendirmiştir.

•    YAPITLAR (başlıca): Ahlak, 1919; Milliyet Nazariyeleri ve Milli Hayat, 1923, (yeni harflerle, 1969); Yeni İçtimaiyat Dersleri, 1927.

Türk ve Dünya Ünlüleri Ansiklopedisi