MEHMET EMİN PAŞA KİMDİR? HAYATI VE ESERLERİ
Türk devlet adamı ve diplomatı (İstanbul 1815-ay.y. 1871). Görevle Viyana (1835) ve Petersburg’a (1837) gönderilen Mehmet Emin Ali Paşa, Londra büyükelçiliğine atanan Mustafa Reşit Paşa’nın sefaret müsteşarlığında, Londra maslahatgüzarlığında (1838) bulundu. İstanbul’a dönüp (1839), Hariciye müsteşarlığı (1840), sonra yeniden Londra büyükelçiliği (1840), Hariciye nazırı vekilliği (1845) yaptı. Mustafa Reşit Paşa sadrazam olunca (1846), Hariciye nazırlığına getirilip, 1852’de sadrazamlığa atandı. Ama kısa süre sonra görevden alınarak, İzmir valiliği (1853), Hüdavendigâr valiliği (1854), Tanzimat Meclisi reisliği yaptı. Reşit Paşa dördüncü kez sadrazam olunca, görevine ek olarak Hariciye nazırlığını da üstlendi (1884). Viyana Konferansında delegelik yapıp, Süveyş kanalının imtiyaz sorunu nedeniyle istifa eden Mustafa Reşit Paşa’nın yerine sadrazamlığa atandı (1855). Paris Barış Konferansına birinci murahhas olarak katılıp, Paris Antlaşması’nı imzaladı (30 Mart 1856). Viyana konferansı kararları gereğince hıristiyan halkın haklarıyla ilgili olarak ıslahat hattı hümayununu ilan edip (1856), Eflak ve Boğdan sorunu nedeniyle görevden ayrıldı. Mustafa Reşit Paşa’nın ölümünden sonra yeniden sadrazamlığa getirildiyse (1858) de, masrafların kısılmasını ve bu işe saraydan başlanmasını önerince azledildi (1859). Abdülaziz tahta çıkınca dördüncü kez sadrazamlığa (1861) atanıp, aynı yıl görevden alındı. Çeşitli hükümetlerde Hariciye nazırlığı yapıp, 1867’de beşinci kez sadrazamlıkla görevlendirilince Girit’e bir çeşit özerklik verilmesini öngörerek, adanın Yunanistan’a geçmesini önledi; Ruslarla iyi ilişkiler kurmaya çalıştı; ıslahat hareketlerini verimli kılmak için uluslararası çatışmalardan kaçındı. Rusya’nın, Karadeniz’in tarafsızlığını kabul etmekten vazgeçmesi üstüne, Paris Antlaşması’na değişiklik getiren antlaşmayı kabul etmek zorunda kaldı (1871).
KAYNAK: GROİLER İNTERNATİONAL ENCYCLOPEDİA, CİLT-1, 1993, DANBURY, CONNECTİCUT-İSTANBUL