Edebi Şahsiyetler

Mehmet Daniş Bey Kimdir, Hayatı, Eserleri, Hakkında Bilgi

Mehmed Dâniş Bey (ö. 1837) Yeniçeri Ocağı’nın kaldırılmasına dair eseriyle tanınan Osmanlı bürokratı.

İstanbul’da Beşiktaş’ta doğdu. Babası İsmail Bey, IV. Murad’ın kızlarından Safi­ye Sultan ile Vezîriâzam Siyavuş Paşa’nın kardeşi Hüseyin Paşa’nın evliliğinden olan Mehmed Rezmî Bey’in torunlarından ol­duğu için Safiye Sultanzâde diye tanınır. Ancak II. Mustafa’nın kızı Safiye Sultan’-dan dolayı bir başka Safiye Sultanzâde ailesinin varlığı da bilinmektedir.

Mehmed Dâniş’in hayatının ilk yıllan ve memuriyete nasıl başladığına dair bilgi yoktur. Dîvân-ı Hümâyun kalemlerinde yetiştiği, 1176 (1762-63) tevcihatında “sergi kâtibi” olarak gösterilen Dâniş Efendi’nin o olabileceği tahmin edilmek; tedir. III. Selim tarafından kendisine uy­gun bir vazife tevcih edilmesine dair 1807’de bir hatt-i hümâyun çıktığı bilin­mektedir. 4 Cemâziyelâhir 1227’de Ordu-yı Hümâyun’a mühim­mat ulaştırılması göreviyle Şumnu’ya gön­derildi. Bu vazifesini tamamladığı sırada İstanbul’a sefaretle gitmek üzere Şum­nu’ya gelen Rus başmurahhası İtalinski’ye mihmandar tayin edildi. Mehmed Dâniş Bey daha sonra mevâcib dağıtılması memuriyetiyle Bağdat’a gönderil­di, döndükten sonra bir müddet güm­rük işlerinin teftişinde ve ardından bas­ma emanetinin ilk defa teşkiliyle bu bü­roda ve damga emanetinin teşekkülüyle de orada çalıştı. 17 Ağustos 1817′-de Maliye kalemlerinden olan pisko­pos mukâtaacilığına getirildi. 14 Haziran 1823’te başmukâtaacılıkta, 22 Mayıs 182S’te Ulûfeciyân-ı Yemîn Kitâbeti’nde ve 19 Nisan 1828’de piyade mukâtaa-cılığında vazife yaptı. Ömrünün sonlarına doğru artık görev almadı. 1834’te Safiye Sultan’ın evlâtlarına vakfettiği Akçaabat mukâtaası gelirinden kaydıhayat şartıy­la yıllık S00 kuruş ve 1836 yılı cizye fazla­sından kuruş maaşı vardı. Mehmed Dâniş Bey’in ölümünden sonra Kare­si ve Saruhan sancaklarına tâbi Başgerdek köyündeki 20.000 akçelik zeametinin hâsılatı aylık 118,5 kuruş olmak üzere evlâtlarına tahsis edilmişti. Mevlevi tarikatına bağlı olma­sından dolayı Konya’ya Mevlânâ’yi ziyare­te giden Mehmed Dâniş Bey, dönüşünde 6 Receb1253’te vefat ede­rek Beşiktaş’ta Köprübaşı’nda ceddinin yanma defnedildi. Aile mezarlığı, Beşik­taş’ta Akaretler Yokuşu’nda caddenin hemen sağında Mehmed Rezmî Paşa’nın mezarı etrafında gelişmiştir. Bu hazîrede Mehmed Dâniş ile birlikte on dokuz aile ferdi bulunmaktadır.

Mehmed Dâniş Bey’in bir oğlu asâkir-i şâhâne binbaşılarından Hacı İsmail Hakkı Bey, diğer oğulları Mahmud Bey ve Saf­fet Bey’di. Ayrıca Azîze ve Safiye adında iki kızı olup torunlarından Selâhaddin Bey Matbaa-i Âmire müdürlüğü yaptı; Hacı İsmail Hakkı Bey’in oğlu Hasan Hilmi Bey ise Şehremaneti Muhasebe Kalemi hulefâsmdandı.