Mehmed Tevfik Azapagiç Kimdir, Hayatı, Eserleri, Hakkında Bilgi

Mehmed Tevfik Azapagiç (1838-1918) Bosna-Hersek Diyanet İşleri başkanı.

Tuzla’da(Bosna-Hersek)doğdu. Babası Osman BeyTuzla’da Azap Ağa (Azapagic) ailesine mensuptur. Medrese eğitimini Tuzla’da tamamladıktan sonra İstanbul’a gitti. 1862 yılında öğrenimini bitirip Sa-raybosna’ya döndü ve Saraybosna Rüşdiyesi müdürlüğüne tayin edildi. 1868’de Tuzla kadısı ve Tuzla Rüşdiyesi müdürü oldu. Her iki görevini Bosna-Hersek’in Avusturya-Macaristan işgaline uğradığı zamana kadar sürdürdü (1878), Avusturya-Macaristan Devleti tarafından Tuzla müftülüğüne getirildi. Bu görevde dokuz yılı aşkın bir süre kaldı. 1887’de Saraybosna’da yeni açılan Şer’î Hâkimler Okulu (Seriatska Sudacka Skola) müdürlüğüne ta­yin edildi. 1893 yılına kadar devam eden bu görevi sırasında okulun kadro ve prog­ramının oluşturulmasında önemli katkı­ları oldu. Avusturya-Macaristan Devleti tarafından tayin edilen ilk reîsülulemâ (Diyanet İşleri başkanı) Mustafa Hilmi Efen­di Hacıömeroviç’in görevinden ayrılması üzerine 25 Ekim 1893’te reısülulemâlığa getirildi. Onun döneminde, özellikle Bosna-Hersek’te Mostar müftüsü Ali Fehmi Câbiç’in önderliğinde Bosna-Her­sek müslümanlarının din ve eğitim özerk­liği için başlatılan çalışmalar olumlu so­nuçlar verdi. 1909’da emekliye ayrıldıktan sonra hayatını Tuzla’da geçirdi. 22 Mayıs I918 tarihinde vefat etti ve bura­daki Hafız Hanumina Camii hazînesine (Jalska Dzamija) defnedildi.

Arapça, Farsça ve Türkçe yanında Al­manca da bildiği söylenen Mehmed Tevfik, Avusturya-Macaristan Devleti’yle iyi ilişkiler içinde olmakla suçlanmıştır. Bos­na-Hersek’in Avusturya-Macaristan iş­galine uğramasından itibaren buradan Osmanlı Devleti hâkimiyetinde kalan böl­gelere ve özellikle bugünkü Türkiye top­raklarına başlatılan göçe karşı çıktığı, bu konuda yazılar yazdığı bilinmektedir. Ay­rıca Bosna-Hersek ve Avusturya-Maca­ristan Devleti sınırları içerisindeki müslüman öğrencilere yardım için oluşturulan Gayret Yardım Kuruluşu ile [Prosvjetno Humanitarno Druâtvo Gajret] Behar Kültür Derneği ve dergisinin kuruluşunda önem­li rol oynamıştır.