Mehmed Emin Tokadi Kimdir, Hayatı, Eserleri, Hakkında Bilgi

Mehmed Emin Tokadî (ö. 1158/1745) Nakşibendî-Müceddidî şeyhi.

1078’te (1664) Tokat’ta doğdu. Hayatı hakkındaki bilgilerin önemli bir kısmı, mensuplarından Seyyid Yahya’nın yazma­ya başlayıp Hasib Üsküdârî’nin tamamla­dığı Menâkıbnâme’sine dayanmaktadır. Babası terzi Hasan Efendi, Nakşİbendiyye tarikatının Urmeviyye kolunun pîri Aziz Mahmûd-ı Urmevi’nin müridiydi. Diyarbekir’de halkın büyük teveccühünü kaza­nan, IV. Murad’la birlikte Revan seferine katılıp padişahtan ilgi ve yakınlık gören Şeyh ürmevî sefer dönüşü idam edilince (1048/1639) Hasan Efendi Diyarbekir’den ailesiyle birlikte Tokat’a göç etmek zorun­da kaldı. Gençlik dönemini Tokat’ta geçi­ren Mehmed Emin. 1110(1698) yılında İstanbul’a gidip civarında hemşehrileri­nin oturduğu Zeyrek’teki Pîrî Paşa Medresesi’ne yerleşti. Burada kaldığı yıllarda Şeyhülislâm Mirzazâde Şeyh Mehmed Efendi’den dinî ilimleri okudu. Yedikuleli Hâşimîzâde Seyyid Abdullah Efendi’den sülüs ve nesih yazılarını meşkederek ica­zet aldı. Ta’likve diğer hat çeşitlerinde de üstattı. Rûznâmçe-i evvel kesedarı Ali Efendi’nin oğluna ders vermeye başlayınca bazı dev­let ricalinin dikkatini çekti ve reîsülküttâb kalemi kâtipliğine tayin edildi. Bu gö­revine devam ederken Şehzadebaşı Camii’nde ve Kesedar Ali Efendi’nin kendi­sine ayırdığı evde bazı talebelere Hâfız-ı Şîrâzî’nin divanını okutmaya başladı. Derslerine İzzet Ali Paşa ve Yeğen Meh­med Paşa gibi devlet adamları da katıldı.

Kesedar Ali Efendi 1114ta (1702) Edir­ne’de görevlendirildiğinde oğluna ders vermesi için onu da beraberinde götür­dü. Burada tanıştığı mûsiki üstatları Buhûrîzâde Mustafa Itrî Efendi. Küçük Mü­ezzin Mehmed Efendi ve Yahya Nazîm Çelebi’den mûsiki dersleri almaya başla­dı. Ancak birkaç ay sonra Ali Efendi’nin oğlu vefat edip kendisi boşta kalınca Kâdirî Dergâhı şeyhi Mehmed Efendi ona hacca gitmesini tavsiye etti ve Mekke’de bulunan Nakşibendî- Müceddidî şeyhi Ahmed Yekdest-i Cüryânî’ye selâmını gö­türmesini söyledi. Mehmed Emin Tokadı İstanbul’dan deniz yoluyla Kahire’ye git­ti, oradan da Hicaz’a ulaştı.[Receb 1114/ Kasım 1702]