Mehmed Efendi -Küçük İmam- Kimdir, Hayatı, Hakkında Bilgi
Mehmed Efendi Küçük İmam (ö. 1085/1674) Türk mûsikisi bestekârı, hanende.
İstanbul’da doğdu ve orada yaşadı. Hayatıyla ilgili bilgilerin çoğunun elde edildiği Atrabü’l-âsâr’ın iki nüshasında ismi Ahmed olarak kaydedilmiştir. Küçükyaşta sesinin güzelliğiyle dikkat çekince devrin üstatlarından ders almak suretiyle kendini yetiştirip döneminin önemli hanendeleri arasında yer aldı. Evliya Çelebi, Seyahatnâme’sinde “nevzuhur hanendeler” başlığı altında o yılların yeni hanendelerini sayarken ondan Küçük İmam Çelebi olarak söz etmektedir. Eminönü’ndeki Yeni Valide Camii’nde (Yenicami) na’t-hanlık yaptığı için “Valide Camii na’thanı” olarak da anılmaktaydı. Ancak Hafız Post’un Mecmûa’sındaki kayıtta “Mahmudpaşa hatibi” unvanıyla zikredilmektedir. Çağdaşı Buhûrîzâde Mustafa Itrî Efendi ve Hezargradlı Behçetî’nin tarih manzumesinden sanatkârın 1085’te (1674) vefat ettiği anlaşılmaktadır; Yılmaz Öztuna ise kaynak vermeden ölüm tarihini 7 Mart 1675 olarak gösterir.
Mehmed Efendi hanendeliğinin yanı sıra özellikle bestekârlığıyla tanınmıştır. Atrabü’l-âsâr’da okuyuşunun gayet zarif ve dinleyenleri vecde getiren bir güzellikte olduğu, mûsiki nazariyatına vukufu dolayısıyla eserlerinde çoğunlukla pek işitilmemiş nağmelere yer verdiği, bu sebeple kendisine “imâm-ı fen” (mûsiki ilminin önderi) unvanının lâyık görüldüğü kaydedilmektedir. Atrabü’l-âsâfda kaydedildiğine göre Mehmed Efendi’nin kâr, beste, semai, şarkı ve ilâhi gibi formlarda 500’ün üzerinde bestesi vardır. Yazma güfte mecmualarında pek çok eserine rastlanmaktaysa da Yılmaz Öztuna onun kâr, beste ve ilâhi formlarında beş bestesinin zamanımıza ulaştığını belirtmektedir. Bunlar arasında, “Tâ bekey sûz-i gamınla dertli sînem dağlayım” mısraıyla başlayan hicaz bestesiyle, “Sinede her gamze-i şemşîrden bir yâre var” mısraıyla başlayan bayatî bestesi günümüzde de okunan eserlerindendir.
TDV İslâm Ansiklopedisi