Tarihi Şahsiyetler

Mehmed Arif Ağa -Mimar- Kimdir, Hayatı, Eserleri, Hakkında Bilgi

Mehmed Arif Ağa. XVIII. yüzyılın sonlarında görev yapan Osmanlı Hassa başmimarı.

İlki 1791-1793, ikincisi 1796-1800 yılla­rı arasında olmak üzere iki dönem Hassa başmimarlığı yapan Mehmed Arif Ağa’nın doğum ve ölüm tarihleri bilinmemek­tedir. Bir süre kendinden önce görevde bulunan Hacı Ebûbekir Efendi’nin kethüdâlığını yaptı. Bu dönemde 22 Cemâziyelâhir 1205’te (26 Şubat 1791) Tophane’de mühimmat ambarı ve 8 Safer 1206’da (7 Ekim 1791) Ayasofya karşısında matbah-ı âmi­re sakaları kârhânesi ahır ve odalarının tamiratını yaptı. 11 Safer 1206’da( 10 Ekim 1791) Mi’mârân-ı Hassa kethüdâlığından Hassa mimarbaşıiığına liyakatinden övgüyle bahsedilerek tayin edildi. 1793 yılına kadar sürecek ilk başmimarlığında 29 Zilhicce 1206’da (18 Ağustos 1792) yeniçeri kışlalarının ya­nan bölümlerinin 12 Muharrem 1207’de (30 Ağus­tos 1792) Küçüksu Kasrı’nın 26 Rebîülevvel 1207′-de (1 Kasım 1792) Tersâne-i Âmire’-de bulunan Emin Köşkü ve Esir Zindanı’nın tamiratlarıyla 9 Zilkade 1201’de (18 Haziran 1793) Beşiktaş Sahilsarayı Kayıkhane­si inşasını gerçekleştirdi. 8 Safer 1208’de (15 Ey­lül 1793) Sâdâbâd Sarayı’nın selden zarar gören kısımlarını onarıp yanında bulunan boş arazide muhtemel sel ha­sarlarını önlemek amacıyla su bentle­ri inşa etti. Hasköy Humbaracı ve Lağımcı Kışlası ara­sında kurulan mühendishânede Safer 1207 (Ekim 1792) tarihinden itibaren askerî yapıların inşası, yol ve köprülerin ya­pımına yönelik olarak hendese ve usûl-i mi’mârî derslerinin okutulmaya başlan­ması da Mehmed Arif Ağa’nın ilk başmimarlık döneminde gerçekleşmiştir.

Mehmed Arif Ağa 15 Şaban 1210’da (24 Şubat 1796) ikinci defa Hassa başmimarlığına tayin edildi. 1800 yılı sonlarına kadar süre­cek olan bu dönemde 28 Zilkade 1210′-da (4 Haziran 1796) Vefa Meydam’ndan Atpazarı kulluğuna varıncaya ka­dar harap olan kaldırımların tamiratını 16 Eylül 1800’de Azatlı Baruthânesi’nde Arakil Usta’nın yeni icadı bir çark için bina ve kömür deposu inşasını 28 Aralık 1800’de Has­köy Tophânesi’nde büyük topların dökül­düğü bölümün tamiratını yaptı. Mehmed Arif Ağa’­nın en önemli eseri Üsküdar’da Kavak Sa­rayı yerinde inşa edilen ilk Selimiye Kışlası’dır. Kışlaya ait zâbitan konaklan, çavuş dükkânları, değirmen, kagir hamam, tabhâne, hastahane, talim meydanı, tulum­bacı binaları, su haznesi, çeşme, su tera­zileri, iskele ve limanın yapımını 10 Tem­muz 1803’te tamamlamıştır.

Kendisinden sonra göreve gelen Ah­med Nürullah Ağa döneminde hazırlanan 2 Ocak 1802 tarihli Hassa Mimarlar Ocağı listesinde sabık başmimar olarak Meh­med Arif Ağa’nın 80 akçe yevmiye aldığı kayıtlıdır.

TDV İslâm Ansiklopedisi