Mehmed Arif Ağa -Mimar- Kimdir, Hayatı, Eserleri, Hakkında Bilgi
Mehmed Arif Ağa. XVIII. yüzyılın sonlarında görev yapan Osmanlı Hassa başmimarı.
İlki 1791-1793, ikincisi 1796-1800 yılları arasında olmak üzere iki dönem Hassa başmimarlığı yapan Mehmed Arif Ağa’nın doğum ve ölüm tarihleri bilinmemektedir. Bir süre kendinden önce görevde bulunan Hacı Ebûbekir Efendi’nin kethüdâlığını yaptı. Bu dönemde 22 Cemâziyelâhir 1205’te (26 Şubat 1791) Tophane’de mühimmat ambarı ve 8 Safer 1206’da (7 Ekim 1791) Ayasofya karşısında matbah-ı âmire sakaları kârhânesi ahır ve odalarının tamiratını yaptı. 11 Safer 1206’da( 10 Ekim 1791) Mi’mârân-ı Hassa kethüdâlığından Hassa mimarbaşıiığına liyakatinden övgüyle bahsedilerek tayin edildi. 1793 yılına kadar sürecek ilk başmimarlığında 29 Zilhicce 1206’da (18 Ağustos 1792) yeniçeri kışlalarının yanan bölümlerinin 12 Muharrem 1207’de (30 Ağustos 1792) Küçüksu Kasrı’nın 26 Rebîülevvel 1207′-de (1 Kasım 1792) Tersâne-i Âmire’-de bulunan Emin Köşkü ve Esir Zindanı’nın tamiratlarıyla 9 Zilkade 1201’de (18 Haziran 1793) Beşiktaş Sahilsarayı Kayıkhanesi inşasını gerçekleştirdi. 8 Safer 1208’de (15 Eylül 1793) Sâdâbâd Sarayı’nın selden zarar gören kısımlarını onarıp yanında bulunan boş arazide muhtemel sel hasarlarını önlemek amacıyla su bentleri inşa etti. Hasköy Humbaracı ve Lağımcı Kışlası arasında kurulan mühendishânede Safer 1207 (Ekim 1792) tarihinden itibaren askerî yapıların inşası, yol ve köprülerin yapımına yönelik olarak hendese ve usûl-i mi’mârî derslerinin okutulmaya başlanması da Mehmed Arif Ağa’nın ilk başmimarlık döneminde gerçekleşmiştir.
Mehmed Arif Ağa 15 Şaban 1210’da (24 Şubat 1796) ikinci defa Hassa başmimarlığına tayin edildi. 1800 yılı sonlarına kadar sürecek olan bu dönemde 28 Zilkade 1210′-da (4 Haziran 1796) Vefa Meydam’ndan Atpazarı kulluğuna varıncaya kadar harap olan kaldırımların tamiratını 16 Eylül 1800’de Azatlı Baruthânesi’nde Arakil Usta’nın yeni icadı bir çark için bina ve kömür deposu inşasını 28 Aralık 1800’de Hasköy Tophânesi’nde büyük topların döküldüğü bölümün tamiratını yaptı. Mehmed Arif Ağa’nın en önemli eseri Üsküdar’da Kavak Sarayı yerinde inşa edilen ilk Selimiye Kışlası’dır. Kışlaya ait zâbitan konaklan, çavuş dükkânları, değirmen, kagir hamam, tabhâne, hastahane, talim meydanı, tulumbacı binaları, su haznesi, çeşme, su terazileri, iskele ve limanın yapımını 10 Temmuz 1803’te tamamlamıştır.
Kendisinden sonra göreve gelen Ahmed Nürullah Ağa döneminde hazırlanan 2 Ocak 1802 tarihli Hassa Mimarlar Ocağı listesinde sabık başmimar olarak Mehmed Arif Ağa’nın 80 akçe yevmiye aldığı kayıtlıdır.
TDV İslâm Ansiklopedisi