Medeniyet Nedir -İslam Filozoflarına Göre- Hakkında Bilgi

Arapça’da “şehir” anlamına gelen ve müdûn köküne dayanan medîne ismin­den Osmanlı Türkçesi’nde türetilen medeniyyet kelimesinin, kök itibariyle “yönetmek” (es-siyâse) ve “mâlik olmak” an­lamları da bulunan deyn (dîn) masdanyla ilişkili olduğu da ileri sürülmüştür. Mede­nî (medeniyye) vemedînî ise “şehre men­sup olan, şehirli” mânasına gelmektedir {Lisânü’i-cArab, “mdn”, “dyn” md.leri). Medine’de nazil olmuş sûreler de “Me­denî” adını alır. Daha sonra medîne keli­mesinden temeddün masdarı türetile­rek “şehirli veya medenî hayat yaşamak” anlamında kullanılmıştır. Medenî ve me-deniyyenin terim olarak kullanılması bü­yük ölçüde tercüme faaliyetleri dönemi­ne rastlar. Bu çalışmalar esnasında Grek­çe’de “şehir ve şehir devleti” mânasındaki polis kelimesi medîne. “devlet ve yöne­tim” anlamına gelen, aynı zamanda Ef-lâtun’un diyaloglarından birinin adı olan politeia kelimesi “es-siyâsetü’l-medeniyye” tabiriyle ifade edilmiştir. Bu bağlam­da medenî terimi hem sosyal hem siya­sal olma niteliğini ifade etmektedir. Nite­kim İslâm düşünce literatüründe sık sık tekrarlanan insanın tabiatı itibariyle medenî olduğu tanımla­ması Aristo’ya ait “siyasal canlfyı (zoon-politikon) karşılamaktadır. Bu sebeple in­san türünü bir sosyopolitik canlı olarak in­celeyen yahut sosyopolitik varlık alanını araştıran felsefî disiplin “el-ilmü’l-medenî, ilmü’s-siyâse, ilmü’s-siyâseti’t-mede-niyye” olarak anılır. Sonraları sosyopolitik durum veya yapıyı ifade etmek üzere um-rân kelimesi İslâmî terminolojiye girmiş. hem bedevîlik hem medenîlik (nadanlık, hadâre) durumunu ifade edecek şekilde kullanılmıştır. Batı dillerinde “medeniyet” karşılığı olan cîvilisation da Latince’de “şehirli” anlamına gelen civilis kelimesinden türetilmiştir. “Civilisation” teriminin modern Batı düşüncesi içinde kazandığı anlamları karşılamak üzere son devir Osmanlı Türkçesi’nde medeniyyet kelimesi kullanılmış, modern Arapça’da ise daha ziyade hadâre yaygınlık kazan­mıştır. “Belli yasalara uyarak şehirde yaşayan halk” mânasındaki uygurdan tü­retilen uygarlık kelimesi de günümüz Türkçe’sinde medeniyet karşılığı olarak belli bir yaygınlığa sahiptir. Medeniyet teriminin düşünce tarihi boyunca kazan­dığı anlamların ortak noktası şehir haya­tının sosyal, siyasal, entelektüel, kurum­sal, teknik ve ekonomik alanlarda müm­kün kıldığı birikim, düzey ve fırsatları ifa­de ediyor olmasıdır. Bununla birlikte ke­lime çeşitli zihniyet dünyalarında farklı şekilde kavranmış ve tanımlanmıştır.