Mazdek Nedir, Kimdir, Dini İnancı

Mazdek. İran’da, Sasani İmparatoru I. Kavâd (488— 531) zamanında, ülke siyaseti üzerinde büyük etki yapmış olan dini bir inancın kurucusudur.

Hakkında çok az şey bilinmektedir. Babasının adı Bamdâz, doğum yeri ise Nişabur’dur. Kendisinden iki asır önce yaşayan Zerdüşt’ün akidesini geliştirip yaymıştır.

Mazdek’in yaşadığı dönemde İran halkı, tüketen soylular ile üreten yoksul köylüler olmak üzere ikiye ayrılmıştı. Özellikle büyük illerde toplanan ve yönetici toplulukla yakın ilişkiler içinde bulunan soylular halkı eziyor, sömürüyor, açlık ve yoksulluk içinde bırakıyordu. Vergilerin ağırlığı, sarayların aşırı tüketimi bu dengesizliği daha da artırmış, halkın tepkisi doruğa varmıştı. Bu ortamda ortaya çıkan Mazdek, eski İran inançlarını kötüye kullanan, bir sömürü aracı durumuna getiren, Zerdüşt rahiplerinin yanlış yolda olduklarını, yöneticileri etkileri altına alarak halkın yoksul düşmesine olanak sağladıklarını yaymaya başladı. Etkili konuşması, düşüncelerini çekinmeden açıklaması, yoksul halkın kurtarıcısı olarak ortaya çıktığını, bunun ilahi bir görev niteliği taşıdığını ileri sürmesi üzerine çevresinde büyük bir kalabalık toplanmış, yöneticilere, soylulara, saraya karşı ayaklanmıştı. İran hükümdarı I. Kavâd’ın, Mazdek’in bu inancı benimsedi. Kısa süre içinde yüz binlerce insanın katıldığı bir ayaklanma olmuş, ülke iç savaşa sürüklenmişti. 528 veya 529 tarihlerinde, bu yeni inancı benimseyenlerle mücadele başladı 531’de Kral Hüsrev Anuşirevan, tahtı eline geçirir geçirmez, önce Mazdek’i tuttuğu kanısıyla babasını öldürttü, sonra Mazdek’in yönettiği topluluk üzerine yürüdü. 535’te yapılan ve Mazdekîlerin pek-çoğunun öldürüldüğü savaşı kazandı ve  Mazdek’i yakalatıp karşısına getirtti, düşüncelerini kendi ağzından da dinledikten sonra öldürttü.

İnançları

Mazdek inancının en çok bilinen özellikleri insanlar arasındaki bütün kıskançlık ve anlaşmazlık sebeblerini ortadan kaldırmak, bunun için de, mülkiyet ve kadında müşterekliği kabul etmektir. Sonradan Mazdekizm’i seçen ve komün mülkiyete saygı gösterdiğini göstermek için eşinin Mazdek ile yatmasına izin vermiştir.

Mazdek yazılı yapıt bırakmamış, düşünceleri onunla ilgili bilgiler veren kaynaklarda aktarılmıştır.