Max Born Kimdir, Hayatı, Eserleri, Hakkında Bilgi

BORN, Max (1882-1970)

Alman kuramsal fizikçi. Kuvantum mekaniğine getirdiği olasılık yorumuyla bu alanın gelişmesine katkıda bulunmuştur.

11 Aralık 1882’de Breslau’da doğdu. Babası anatomi ve embriyoloji profesörü, annesi ise Silezya’ nın büyük sanayicilerinden birinin kızıydı. Küçük yaşta annesini, liseyi bitirdikten bir süre sonra da babasını kaybeden Born, Breslau, Heidelberg ve Zürih üniversitelerinde öğrenim gördükten sonra, 1904’te Göttingen Üniversitesi’ne giderek lisansüstü çalışmalarını Hilbert ve Minkowski’nin yanında sürdürdü. Sürekli ortamlar ve direnç, konulu teziyle 1907’de aynı üniversiteden doktora derecesini alıp Cambridge Universitesi’nde altı ay kadar Larmor ve J.J. Thomson ile çalıştı. Minkowski’nin asistanlık çağrısı üzerine Aralık 1908’de Göttingen Üniversitesi’ne geçti ve bir süre sonra aynı üniversitede fizik doçentliğine atandı. 1914’te Max Planck’ın çağrısı üzerine Berlin Üniversitesi’nde ders vermeye başlayan Born’un bu görevi I. Dünya Savaşı nedeniyle çok kısa sürdüysse de, Einstein ile Born arasında, 1915’te Berlin’de başlayan ve ömür boyu süren yakın bir dostluğun kurulmasını sağladı.

1919-1921 arası Frankfurt/Main Üniversitesi’nde fizik profesörü olarak görev alan Born, o tarihte Göttingen Üniversitesi’nden gelen çağrıyı kabul ederek Fizik Enstitüsü’nün yöneticiliğini üstlendi. Enstitünün kuramsal fizik bölümünün başına geçerek, deneysel fizik bölümünü Heidelberg Üniversitesi’nden beri işbirliği yaptığı James Franck’a bırakan Born, asistanları Heisenberg ve Pauli ile birlikte kuvantum teorisi üzerinde çalışmaya başladı ve II. Dünya Savaşı’na değin uzanan 10 yıl için Göttingen Üniversitesi en parlak dönemini yaşadı.

Fizik Enstitüsü’ndeki yoğun çalışma temposu Born’un sinirlerini yıpratmıştı. 1928’de sürmenaj geçirerek bir yıl üniversiteden ayrı kaldı ve 1933’te yayımlanacak olan Optik adlı yapıtını o dönemde hazırladı.

Hitler iktidara gelince üniversitedeki görevinden uzaklaştırılan Born, 1933 Mayısı’nda İngiltere’ye sığınarak üç yıl Cambridge Üniversitesi’nde ders verdi. 1936’da Edinburgh Üniversitesi’nde fizik profesörlüğüne getirildi ve 1953’te emekli oluncaya değin on yedi yıl bu görevi sürdürdü. 1937’de Londra’daki Royal Society üyeliğine kabul edilen ve 1939’da İngiliz uyruğuna geçen Born 1953’te ülkesine dönerek Göttingen yakınlarındaki Bad Pyrmont’a yerleşti. 1954 Nobel Fizik Ödülü’nü kazandığında, çalışmalar rını daha çok fizik felsefesi ve çağın sosyal, ekonomik, siyasal sorunları üzerinde yoğunlaştırmıştı. 5 Ocak 1970’te Göttingen’de öldü.