Edebi Şahsiyetler

Mauritz Stiller Kimdir, Hayatı, Filmleri, Hakkında Bilgi

STİLLER, Mauritz (1883-1928)

İsveçli sinema yönetmeni. Ülkesinin ilk büyük sinemacılarındandır.

17 Temmuz 1883’te Finlandiya’da, Helsinki’de doğdu, 8 Kasım 1928’de Stockholm’de öldü. Asıl adı Moshe Stiller’dir. Küçük yaşta yetim kaldı. Bir Yahudi okulunda okurken bir yandan da keman dersi aldı. Finlandiya Rus işgalinde iken Rus ordusunda askerlik yapmamak için sahte pasaportla İsveç’e kaçtı. 1912’de sinema dünyasına girerek, birkaç yıl içinde Victor Sjöström’le birlikte İsveç sessiz sinemasının “Altın Çağı”nın yaratıcısı oldu. İlk başlarda toplumsal konulu güldürüler yaptı. I. Dünya Savaşı’ndan sonra destansı filmlere yöneldi. Selma Lagerlöf’ten yaptığı uyarlamalarla uluslararası ün kazandı. Bu filmlerden Gösta Berlings saga’yla (“Gösta Berling Efsanesi”) Greta Garbo’yu hem sinemaya kazandırdı, hem de tüm dünyaya tanıttı.

1924’te Hollywood’dan öneri alması üzerine, Greta Garbo’nun da filmlerde oynaması koşulunu öne sürdü. Ancak ABD’ye gittikten sonra Garbo hızla ün kazanıp sinemanın efsane yıldızlarından biri olurken, Stiller bir türlü istediği ortamı bulamadı. Filmlerin yapımında tüm yetkiyi elinde tutmak istemesi yüzünden yapımcılarla sürekli anlaşmazlığa düştü. Hollywood’da ancak iki film bitirebildi. Bu arada sağlığı da bozulunca, düş kırıklığı içinde ABD’ yi terkederek İsveç’e döndü. Broadıvay adlı başarılı bir müzikal sahneledikten kısa bir süre sonra öldü.

Filmlerinin tümünün senaryo yazımına katılan ve çoğunda da oyuncu olarak gözüken Stiller’in özellikle güldürülerinde, canlı bir ritim, etkili görsel buluşlar ve oyuncuların başarılı doğaçlama oyunları dikkati çeker. İsveç edebiyatından serbest bir tutumla yaptığı uyarlamalarda ise şiirsel bir anlatım sağlamıştır.

• YAPITLAR (başlıca): Karlek och joumalistik, 1916, (“Aşk ve Gazetecilik”)^ Thomas Graals basta film, 1917, (“Thomas Graal’ın En İyi Filmi”); Alexander den Stone, 1917, (“Büyük İskender”); Sangen om den eldröda blomman, 1919, (“Kırmızı Çiçeğin Şarkısı”); Herr Arnes pengar, 1919, (“Bay Arne’nin Hâzinesi”); Erotikon, 1920; Gunnar Hedes Saga, 1921, (“Gunnar Hede Efsanesi”); Gösta Berlings saga, 1924, (“Gösta Berling Efsanesi”); Hotel Imperial, 1927, (“Emperial Oteli”); The Woman on Trial, 1927, (“Yargılanan Kadın”); Street of Sin, 1928, (“Günah Sokağı”), Josef Sternberg tarafından tamamlanmıştır.

Türk ve Dünya Ünlüleri Ansiklopedisi