Maurice Thorez Kimdir, Hayatı, Eserleri, Hakkında Bilgi
THOREZ, Maurice (1900-1964)
Fransız siyaset adamı. 1930-1964 arasında Fransız Komünist Partisi’nin genel sekreterliğini yapmıştır.
28 Nisan 1900’de Pas-de-Calais’de Noyelles Godault’da doğdu, 11 Temmuz 1964’te Karadeniz’de bir gemide öldü. Bir madenci ailesinden gelmekteydi. 12 yaşında kömür madenlerinde çalışmaya başladı. 1917’de doğduğu bölgenin Almanlar tarafından işgal edilmesi üzerine büyükbabasıyla birlikte sığındığı Creuse’de tarım işçiliği yaptı. Doğduğu bölgeye döndükten sonra 1919’dan başlayarak İşçi Enternasyonali Fransa Şubesi’nin (SFIO) örgütlenme çalışmalarına katıldı. SFIO’nun 1920 Tours Kongresi’nde III.Enternasyonale (Komintern) katılma kararı alan ve örgütün adını Komünist Enternasyonal Fransa Şubesi (SFIC) olarak değiştiren çoğunluğun yanında yer aldı. 1943’te Komintern’in dağılışına değin SFIC adını kullanan Fransız Komünist Partisi (FKP) içinde hızla yükselerek 1923’te FKP Pas-de-Calais Federasyonu sekreterliğine seçildi. 1924’te Merkez Komite, 1925’te de Politbüro üyesi oldu. Aynı yıl, Fas’taki Fransız sömürge yönetimine karşı baş gösteren bağımsızlık ayaklanmasını destekleyen çalışmaları nedeniyle 14 ay hapse mahkûm edildi. 1930’da FKP’nin genel sekreterliğine getirildi ve ölümüne değin bu görevini sürdürdü. 1932’de Ivry-sur-Seine bölgesinden milletvekili seçildi.
Diğer siyasal partilerle ilişkilerinde yeni bir döneme giren Thorez önderliğindeki FKP, Temmuz 1934’te Sosyalistler’le bir eylem birliği antlaşması yaptı. İtalya’da ve Almanya’da Faşistler’in iktidara gelmesinden sonra Fransa’daki faşist örgütlenmelerin giriştikleri eylemler ve ağırlaşan iktisadi sorunlar karşısında, Fransız Sosyalist Partisi (FSP) ve Radikal Sosyalist Parti’yle (RSP) birlikte bir Halk Cephesi (HC) oluşturulmasına önderlik etti. Thorez’in Fa-şizm’e karşı demokratların birliği ve Katolik işçilerle yakınlaşma temalarım öne çıkardığı 1935 belediye ve 1936 genel seçimlerinde HC’yi oluşturan partilerden FSP en büyük parti durumuna gelirken, FKP oy sayısını iki kat, meclisteki sandalye sayısını da altı kat artırdı. Blum başkanlığında kurulan ve FKP’nin dışarıdan desteklediği HC hükümeti, süregelmekte olan grevleri, işçilerin isteklerinin kabul edilmesini sağlayarak sona erdirdi ve bir dizi iktisadi ve toplumsal reform yasasını uygulamaya koydu.
İspanya İç Savaşı’nda Cumhuriyetçilere aktif destek sağlanması konusunda FKP ile diğer HC partileri arasında anlaşmazlık çıkması üzerine, Aralık 1936’dan sonra Thorez ve diğer FKP milletvekilleri dış politika ile ilgili meclis oturumlarına katılmamaya başladılar. Ancak Faşizm’e karşı mücadelede birlik gerekçesiyle HC’ye destek olmayı sürdürdüler. RSP önderi ve başbakan Daladier’nin Eylül 1938’de Nazi Almanyası’yla Münih Antlaşması’nı imzalamasından sonra yapılan güven oylamasında ise, hükümete karşı güvensizlik oyu kullandılar. Bu olaydan sonra, Komünistler’e karşı sert önlemler almaya başlayan Daladier’nin bu tutumunun da etkisiyle HC dağıldı. Eylül 1939’da FKP yasadışı ilan edildi ve komünist milletvekillerine ve parti üyelerine karşı geniş çaplı bir tutuklama kampanyası başlatıldı. Altı yıl hapse mahkûm edilen Thorez, aynı tarihte Fransa’dan kaçarak SSCB’ye gitti.
FKP Fransa’nın Nazi birliklerince işgal edilmesinden sonra işgalcilere ve işbirlikçi Vichy hükümetine karşı silahlı mücadeleye başladı. Nazi işgalinin son bulmasından sonra 1944’te Fransa’ya dönen Thorez, FKP’nin % 26’lık bir oranla en çok oyu alan parti olduğu 1945 Kurucu Meclis seçimlerinin ardından, Kasım 1945-Ocak 1946 arasında de Gaulle hükümetinde kamu işleriyle ilgili devlet bakanlığı, IV.Cum-huriyet’in kurulmasından sonra da Ocak-Kasım 1946’da ve Ocak-Mayıs 1947’de başbakan yardımcılığı yaptı. Bu sırada hükümetin enflasyonu düşürmek için işçi ücretlerini dondurma kararına sert bir biçimde muhalefet etti. Bu konudaki sürtüşme Komünist-ler’in hükümetten uzaklaştırılmasıyla sonuçlandı. 1950’de bir beyin kanaması geçiren Thorez 1953’te yeniden FKP’nin genel sekreteri olduysa da parti yönetiminde etkin bir biçimde çalışamadı.
• YAPITLAR (başlıca): Fils de peuple, (otobiyografi),1937, genişletilmiş baskı, 1960, (Halkın Oğlu, 1978); Une politique de grandeur française, 1945, (“Fransız Büyüklük Siyaseti”).
Türk ve Dünya Ünlüleri Ansiklopedisi