Matsuo Başo Kimdir, Hayatı, Eserleri, Hakkında Bilgi

MATSUO BAŞO (1644-1694)

Japon, şair. Japonlar’a özgü, üç dizelik haykay’ların (haiku) en büyük ustası kabul edilir.

Iga bölgesindeki Ueno kentinde doğdu, 12 Ekim 1694’te Osaka’da öldü. Asıl adı Matsuo Munefusa’ dır. İlk gençlik yıllarında bir yerel beyin hizmetine girerek samuraylığa kadar yükseldi. 1666’da beyin ölümünden sonra samuraylığı bırakıp Edo’ya (bugün Tokyo) giderek şiirle uğraşmaya başladı. 1679’da ilk şiiriyle adını duyurdu. 1684’ten başlayarak ülkesinde birçok geziye çıktı. Son yıllarını, Fukagova’da inzivaya çekilerek, dönemin görkemli yaşam biçiminin tersine, sadelik içinde geçirdi. Takma adı olan Başo, Fukagova’dayken oturduğu kulübenin (başo-an) yapıldığı muz yapraklarından (başo) gelmektedir.

Uç dizeden ve on yedi (5+7+5) heceden oluşan haykay, ses ve sözcük oyunlarıyla bağlanan dizelerle kurulan ve Japon edebiyatının geleneksel bir şiir türü olan “renga”nın giriş bölümüdür. Giderek bağımsızlaşmış ve ayrı bir tür haline gelmiştir. Matsuo Başo haykay’yı biçim ve anlam yönünden zenginleştirip Zen Budizm ruhunu katarak sanatsal bir biçime kavuşturmuştur. Şiir dilinin, sözcüklere egemenlikten öte ses, tonlama ve ritm gibi işitsel uyum yönünden de zenginleştirilmesi gerektiğini savunmuştur. Geçici günlük konulara bağlı eski şiiri aşmayı denemiş, yalın kalıplar içinde yazdığı şiirleriyle küçük şeylerdeki gizli umutları açığa çıkaran, büyük düşlerden bağımsız bir dünya yaratmaya çalışmıştır. Gezilerinde karşılaştığı yerel şairlerle yarışarak renga’lar da yazmıştır.

•    YAPITLAR (başlıca): Oku-no-bosomici, 1694, (“Kuzey’e Giden Dar Yol”).

Türk ve Dünya Ünlüleri Ansiklopedisi