Marshall Planı Nedir Sonuçları

Marshall Planı. ABD’de Truman yönetiminin dışişleri bakanı olan George Marshall tarafından 1948-1951 yılları arasında yürürlüğe konan Avrupa ekonomik yapısının iyileştirilmesi amacıyla geliştirilmiş bir plandır.

İlk kez 1947 Haziranında Hanvard Üniversitesinde yaptığı meşhur konuşmasıyla açıklanmıştır. Bu plana göre Avrupa´lı güçlerin birbirleri ile rekabet etmeleri yerine ciddi bir şekilde işbirliği yapmaları şartına bağlı olarak çok geniş hacimli Amerikan yardımı programı öngörülmüştü. İngiltere ve Fransa’nın memnuniyetle karşıladığı bu plan Sovyetler Birliği tarafından savaş sonrası Avrupa’sı üzerinde denetim kurmaya yönelik bir çaba olarak görüldüğünden şiddetle eleştirilmiştir. Batı Avrupa’lı devletler süratli bir şekilde Avrupa iktisadi İşbirliği Teşkilatını (OEEC, daha sonradan Avrupa İktisadi İşbirliği ve Gelişme Teşkilatı (“OECD” olmuştur) kurdular ve 1948´den itibaren büyük hacimdeki Amerikan dolarları pazarlara girmeye başladı. 1948-52 yılları arasında ingiltere, Fransa ve Batı Almanya’nın büyük ölçüde faydalandıkları 17 milyon dolar, OEEC yönetimine verilmiştir. Sovyetler Birliği´nin muhalefeti nedeniyle Doğu Avrupa ülkeleri bu plandan yararlanamamıştır, ama Marshall kendisine ait olan bu planı Sovyet Dışişleri Bakanının veto edemeyeceği şekilde Kongre´den geçirmeye çalışmıştır.

Marshall planının hazırlanmasındaki en büyük neden Avrupa’nın hızlı ekonomik canlanması olmakla beraber, soğuk savaşın ilk günlerinde (örneğin Berlin Blokajı ilk ödemelerle eş zamanlıdır) verilen fonlar daha sonra NATO şeklini alan ittifakı ve doğal olarak Doğu Avrupa/Sovyetler Birliği ittifakını sağlamlaştırmaya yaramıştır. İngiltere, Marshall yardımına rağmen savaş sonrası savunma harcamalarını kısma girişimlerinin artan siyasi gerilimle tersine dönmesinden dolayı ekonomik canlanmada zorluklarla karşılaşmıştır.

İngiltere’den sonra bu plandan faydalanan ülke Fransa’dır. Bu plân başarılı olunca ABD, diğer dünyâ devletlerine de aynı şekilde yardım programları tatbik etti. 1955’te ABD’nin bütün dünyâ devletlerine yaptığı yardım 51 milyar doları geçmişti. Bu yardımlar sâyesinde Avrupa 1960’larda ABD’li üreticilerle rekâbet edebilecek seviyeye ulaştı. Marshall Plânının tatbiki ile Avrupa’da komünizmin revaçtan düşmesi, komünist blokun soğuk savaş usullerini tercih etmesine yol açtı. Doğu Avrupa devletlerinin batı Avrupa devletlerinden teknik yönde geri kalması komünist blokta kıpırdanmalara sebeb oldu. Bunun üzerine Sovyetler kuvvet kullanarak önce Macaristan’ı, sonra da Çekoslovakya’yı işgal etti.