Maria Goeppert-Mayer Kimdir, Hayatı, Eserleri, Hakkında Bilgi

MAYER, Maria Goeppert (1906-1972)

Alman asıllı ABD’li fizik bilgini. Atom çekirdeğinin yapısının anlaşılmasına katkıda bulunmuştur,

28    Haziran 1906’da Almanya’da Kattowitz (bugün Polonya’da Katowice) kentinde doğdu, 20 Şubat 1972’de ABD’nin California Eyaleti’ndeki San Diego kentinde öldü. Matematik okumak amacıyla girdiği Göttingen Üniversitesi’nden 1930’da fizik dalında doktora derecesi aldı ve aynı yıl evlendiği Joseph Mayer ile birlikte ABD’ye gitti. O yıllarda geçerli olan evli çiftlerin aynı kurumdan ücret almasını yasaklayan yasalar yüzünden uzun süre yalnızca gönüllü araştırmacı olarak çalışma olanağı bulabildiği ABD’de, 1939’a değin Baltimore’daki Johns Hopkins Üniversitesi’nde araştırma yaptı. Daha sonra Columbia Üniversitesi’nde atom bombası yapımı için uranyum-235’in zenginleştirilmesi ve “madde ve ışınımın çok yüksek sıcaklıklardaki davranışlarının incelenmesi” programlarında görev aldı. 1946’da Chicago Üniversitesi’ne bağlı Argonne Ulusal Laboratuva-rı’nda kıdemli fizikçi olarak çalışmaya başladı. 1960’ta eşiyle birlikte California Üniversitesi’nin San Diego kampüsünde profesörlüğe getirilen Mayer, çekirdek yapısı kuramına katkıları nedeniyle, 1963 Nobel Fizik Ödülü’nü J.H.Jensen ve E.P.Wigner ile bölüştü.

Çekirdek fiziği ve astrofiziğin yanı sıra laserle yapılan araştırmalarda da büyük önem taşıdığı anlaşılan bir konuyu, uyarılmış atomların aynı anda iki foton birden salma olasılığının kuvantum hesabım ele alan doktora çalışmasından sonra bir süre de kristal fiziği ve atom çekirdeğinin çift beta salması olayı üzerinde araştırmalar yapan Mayer, 1946’da yıldızların oluşumunda çekirdek tepkimelerinin önemini incelemeye girişti. Ertesi yıl kimi elementlere doğada öbür elementlerden çok daha sık rastlandığının ve bu elementlerin öbürlerine oranla daha kararlı bir çekirdeğe sahip olduğunun anlaşılması üzerine araştırmalarını bu olgu üzerinde yoğunlaştırdı. Araştırmaları sonucunda, 50,82 ve 126 gibi, bugün “sihirli sayılar” olarak anılan kimi sayılarda nötron ve proton taşıyan çekirdeklerin öbürlerine oranla daha kararlı oluşlarının, çekirdekte de atomdakine benzer tabakalı bir yapının varlığıyla açıklanabileceği sonucuna Jensen ile hemen hemen aynı tarihlerde varan Mayer, bu çalışmasıyla fen dalında Nobel Ödülü kazanan üçüncü kadın oldu. Kimi elementlerin çok sayıda izotopunun olmasını da temel parçacıkların davranışlarına, elektronlardaki gibi, iki değişik açısal momentumun (biri iç ya da spin, öbürü yörüngesel) bileşkesinin yön verdiği varsayımına dayandırdığı tabakalı çekirdek modeliyle açıklamayı başardı.

•    YAPITLAR (başlıca): Elementary Theory of Nuclear Shell Structure (J.H.Jensen ile birlikte), 1955, (“Çekirdeğin Tabakalı Yapısının Temel Kuramı”).

Türk ve Dünya Ünlüleri Ansiklopedisi