Tarihi Şahsiyetler

Mani Kimdir, Kısaca Hayatı, Görüşleri,

Mani. Maniheizm dininin kurucusu (M.S.215 güney Babil’de (İran’ın güneybatısı) – Ölm. M.S 276).

Babasının adı Füttek’tir. Anne tarafından Part sülalesine mensubtur. Babası, Zerdüşt dininin çok değişmiş bir mezhebine bağlıydı. Mani, gençlik yıllarında ( bir söylentiye göre, 242’den sonra), Tevem adlı bir meleğin kendisine gelerek, yeni bir dini yayması için telkinde bulunduğunu söylemiş ve ardından bu gaye ile gezilere başlamıştır. Mani önce Hindistan’a gitmiş, kendine birçok taraftar toplamıştır. (Bir diğer rivayete göre otlardan, köklerden ilaç yapmayı öğrenmiş, etkili bir hekim diye ün salmış, Sasani kralı Şapur’ca saray hekimi olarak görevlendirilmiştir. Kralın ağır bir hastalığa yakalanan kızını sağlığa kavuşturamaymca İran’dan kovulmuş, ancak Hürmüz yönetimi ele alınca İran’a dönmüştür.) İran’a döndüğünde, kral Şapur b.Erdeşir de kendisine tâbi olmuştur. Kral Şapur zamanında kurduğu yeni dini rahatça yayan Mani, kralın ölümünden sonra yerine geçen I. Behram zamanında, tutuklanıp hapsedilmiş, 26 gün hapiste kaldıktan sonra ölmüştür.

Mani’nin temel görüşlerine göre, Evren, ışık ve karanlık diye iki kısma ayrılmaktadır. Karanlık güçleri, aydınlğı ele geçirmek istemiş kısmen de başarılı olmuşlardır. Karanlığın tahakkümündeki ışık, ancak, Mani’ye tâbi olmakla kurtulabilir. Işık, karanlıktan kurtulunca evren bozulup yıkılacak, aydınlıkla karanlık, kesin olarak birbirinden ayrılacaktır. Geliştirdiği inanç düzeninde Hıristiyanlık, Zerdüştlük ve çok-tanrıcı Asya-Anadolu dinlerinden öğeler vardır. Kimi araştırıcılara göre Mani’nin düşüncelerinin kaynağı Sinoplu filozof Markioncu görüşlerdir.

Mani’nin düşünceleri “Erjeng” adlı, resimlerle süslü yazmasındaki özdeyişlerle dile getirilmiştir.