Manas Destanı

mitoloji-2/manas-destani” 307″ 229″ Manas Destanı, Kırgız Türkleri’nin millî destanıdır. Mani dinini yaşayan Karahitaylar ile Müslüman Karahanlılar arasındaki mücadelede Kırgızların durumunu ve Manas adlı kişiyi anlatan destan, çeşitli kaynaklar tarafından XV. yüzyıldan XII. yüzyıla kadar dayandırılır.

Bu Türk Destanının tamamı 400.000 mısradır. Bir Kırgız Türk destanıdır. Müslüman Kırgızlarla Putperest Kalmuklar arasında mücadeleleri anlatır. Bununla beraber Manas Destanının dokuzuncu yüzyılda, Kırgızların Yenisey Kıyılarında devlet kurmağa başladıkları sırada oluşmuş olduğunu ileri süren ilim adamları da vardır.

Manas’ın, tarihte gerçekten var olduğunu gösterir izler görülememiş olsada, Kırgız-Kalmuk mücadelelerinde göz doldurmuş bir Kırgız yiğidinin, belki de bir Kırgız Beğinin adı ve yiğitliği ile bu destana konu olduğunu düşünebiliriz.

Ünlü Türkolog Wilhelm Radloff (1837-1918), Manas Destanı’yla ilgili ilk derlemeyi, Kırgızistan’ın Tokmak kenti güneyindeki Sarı Bağış boyuna mensup bir Manasçıdan (destanı günümüze kadar nesilden nesile aktaragelen sözlü anlatıcılar) 1869’da yapmıştır. Halk arasında bu sözlü halk edebiyatı anlatıcılarına ırçı veya comokçu da denmiştir

Manas Destanı

Destan asıl olarak bir kahramanlık destanıdır. Bazı kaynaklara göre destan üç bölümden oluşmaktadır. Bu bölümler, Manas, oğlu Semetey (destanın sadece ikinci bölümünü okuyanlara Semeteyci denir) ve torunu Seytek’i konu edinir. Sadece bu üçleme 500.500 dizedir. Manasçılardan aktarılageldikçe dize sayısı 1.500.000’e kadar çıkmaktadır.

Destan; savaş hengâmeleri sırasında oluşan aşk maceraları, eğlenceler, düğünler, Şamanizm’in etkisi altındaki inançlar, gelenekler ve kâhinlerin rollerini betimlemektedir. Kırgız Türkleri arasında doğan Manas destanı Kazak-Kırgız kültürünü beslemiştir.

Manas Hakkında Anlatılar

Manas’ın babası Cakıp Han’dır. Annesinin adı Çığrıcı’dır. Cakıp Han evlendikten on dört sene sonra Manas doğmuştur. Doğumu üzerine civardan gelen elçiler, onun bir kahraman olacağını hemen anlamışlardır. On yaşına gelince tam bir kahraman olur. Düşmanlarının üzerine saldırarak perişan eder. Atlarına at erişemez,zırhına ok işlemez. Cakıp Han, oğlunun atılganlıklarını, kahramanlıklarını görünce, onu korumak, onunla arkadaşlık etmek üzere, Bakay adında bir kişiyi onun yanına koymuştur. Manas, Nogay boyundan gelmektedir. Kalmuk baskınlarına karşı Kırgız halkının birliğini, bütünlüğünü korur ve bir kahramanlık ve özgürlük sembolü haline gelir.

”   Cengiz hanın oğulları!
Sen dağların Bürküt-batır’ı,
sen göllerin Er-Sazan’ı,
geri fırlayan Kan-keldi’m,
kara talih Can-keldi’m,
Iraman’ın Irçı-uul,
yırtıkları yamayan,
bozukları düzelten
tatlı dilli Acıbay        “