Mahmud Celaleddin Paşa Kimdir, Hayatı, Eserleri, Hakkında Bilgi

Mahmud Celâleddin Paşa (1838-1899) Osmanlı devlet adamı, tarihçi, hukukçu, hattat, şair ve bestekâr.

İstanbul’un Vefa semtinde doğdu. Sad­razam Çorlulu Ali Paşa’nın beşinci kuşaK torunlarından olduğu için Çorluluzâde la­kabıyla da anılır. Babası Maliye Nezâreti muhasebecisi Mehmed Aziz Efendi’dir. 1849’da rüşdiyeden, 1852’de Dârülmaarif’ten mezun olmasının ardından özel hocalardan ders gördü, Arapça ve Fran­sızca öğrendi. Memuriyet hayatına on beş yaşında İken maaşsız olarak Meclis-i Vâlâ Mazbata Odası’nda kâtip muavinliğiyle başladı. İki yıl sonra Meclis-i Vâlâ Mühimme Dairesi’nde başkâtip oldu. Bu arada Mehmed Emin Âlî Paşa’nın dikkatini çe­kerek teveccühünü kazandı. 1867’de Âlî Paşa’nın maiyetinde Girit’e gitti ve paşa ile beraber beş ay kadar orada bulundu. 1868’de kurulan Şûrâ-yı Devletin üyeliği­ne getirildi ve başkâtipliğini yaptı. 1870′-te Dahiliye müsteşarlığına ve âmedciliğe tayin edildi. Âlî Paşa’nın 1871’de vefatı üzerine onun çevresine güvenmeyen Mahmud Nedim Paşa tarafından görev­den alındı. 1873’te Adliye Nezâreti Muhâkemat Dairesi üyeliğine, 1875te tekrar âmedciliğe getirildi. II. Abdülhamid’in tahta çıkışının ardından azledildiyse de iki ay sonra ikinci defa Şûrâ-yı Devlet üyeli­ğine, 1880’de Şûrâ-yı Devlet Tanzimat Dairesi ikinci reisliğine tayin edildi. Abdülaziz’in tahttan indirilmesi ve şüpheli ölü­müyle ilgili soruşturmalardaki faaliyeti ve verdiği raporlarla (jurnaller) ön plana çıktı ve kendisine 1881 ‘de vezirlik rütbesi verildi. 1885’te Umûr-ı Nâfia Komisyonu üyeliğine seçildi. 1887’de fevkalâde me­muriyetle Girit’e gönderildi. Burada kal­dığı kırk günlük süre içinde ve dönüşte uğradığı Sisam’da genel asayişi düzene koymadaki başarısından dolayı padişah tarafından Murassa Osmânî nişanı ile tal­tif edildi. Aynı yıl içerisinde Muvâzene-i Umûmiyye Komisyonu reisi oldu. 26 Aralık 1887’de Maliye nazırlığına getirildi. Sad­razam Yûsuf Kâmil Paşa’nın talebi üzeri­ne 9 Ağustos 1888’de azledildi. Haziran 1889’da karışıklıkları önleme göreviyle ye­niden Girit’e gönderildi. Burada bulundu­ğu sırada saldırıya uğrayarak başından kurşun yarası alınca İstanbul’a döndü ve ikinci defa Şûrâ-yı Devlet Tanzimat Dai­resi reisliğine tayin edildiyse de kendi is­teğiyle ayrıldı. Bir ara Hudâvendigâr va­liliği yaptı, arkasından 30 Ağustos 1891’-de Ticaret ve Nâfia nâzın oldu. On bir gün sonra karışıklıkların yoğunlaştığı Girit’e vali vekili olarak gitti. döndü. Kasım 1895’te ikinci defa Ticaret ve Nâfia nâzın oldu ve vefatına kadar bu görevde kaldı. 18 Ocak i 899 tarihinde İs­tanbul’da öldü ve Beşiktaş Yahya Efendi Mezarlığında toprağa verildi. İki defa evlenen Mahmud Celâleddin Paşa’nın ilk eşinden daha sonra Paris büyükelçisi olan Salih Münir Paşa dünyaya geldi. Tanınmış bestekârlardan Şemseddin Ziya Bey ve Sivas eski mebuslarından Atıf (Esenbel) ikinci eşinden oğulları, eski büyükelçiler­den Melih Esenbel torunudur.

Meslek hayatında bazısı yabancı dev­letler tarafından olmak üzere pek çok nişanla taltif edilen Mahmud Celâleddin Paşa bulunduğu görevlerde gösterdiği başarı ile temayüz etmiştir. Keçecizâde Fuad. Mütercim Rüşdü, Mahmud Nedim ve Midhat paşalar gibi ünlü devlet adam­ları ile çalışmış. Sultan Abdülaziz ve II. Abdüihamid dönemlerinin siyasî olaylarına ve devlet işlerine yakından şahit olmuş­tur. II. Abdülhamid’e pek çok konuda ve özellikle ıslahatlarla ilgili lâyihalar hazır­lamıştır. Devlet adamlığının yanı sıra bir hukuk ve tarih âlimi olan paşa, diğer ta­raftan yazdığı mazbata ve tezkireleri Ba­bıâli kalemlerinde örnek kabul edilen dö­neminin en tanınmış münşilerindendi. Hat sanatının özellikle rik’a tarzında eser­ler verdiği gibi mûsiki alanında da bazıları çok beğenilmiş otuz kadar bestesi günü­müze ulaşmıştır. Hudâvendigâr valiliği sırasında (1891) Bursa’da bir darülaceze yaptırdığı bilinmektedir.