Maarifi Tekkesi Tarihçe, Mimari, Özellikleri, Hakkında Bilgi

Mârifî Tekkesi. İstanbul-Kartal’da Rifâiyye’nin Mârifiyye kolunun âsitânesi ve pîr makamı olan tekke.

Kartal İlçesi Çavuşoğlu mahallesinde Ankara caddesi üzerinde yer alan tekke, Rifâiyye’nin Mârifiyye kolunu tesis eden Seyyid Mehmed Mârifî (ö. 1842) tarafın­dan kurulmuştur. Tevhİdhâne binasının mimari özellikleri tekkenin 1818 yılında yaptırıldığına ilişkin kayıtları destekle­mektedir. 1785 dolaylarında Mısır’dan İs­tanbul’a gelerek tekkesini kurduğu riva­yet edilen Mehmed Mârifî’nin tarikat ya­pılarının çoğunun tarihçesinde görüldü­ğü üzere başlangıçta tarikat faaliyetlerini evinde yürüttüğü, daha sonra aynı yere tam teşekküllü bir tekke İnşa ettirdiği dü­şünülebilir. Nitekim halifelerinden Şeyh Ali Kuzu’nun 1805’ten önce Kasımpaşa’­da bir zaviye tesis etmiş olması, Kartal’­daki tarikat faaliyetinin âsitânenin kuru­luşundan en az on üç yıl önce başladığını kanıtlamaktadır.

Tevhidhâne. türbe, harem, selâmlık, derviş hücreleri, mutfak gibi birimlerden oluştuğu bilinen Mârifî Tekkesi’nin bina­ları 1894 depreminde hasar görmüş, bu tarihten hemen sonra onanma geçilmiş­tir. Tekkelerin kapatılmasının (1925) ar­dından son şeyhin ailesi tarafından konut olarak kullanılmaya devam edilen harem dairesi dışındaki bölümler harap olmaya yüz tutmuş, 1940’tan sonra tevhidhâne ve türbe hariç diğer birimler ortadan kalkmıştır. Baninin neslinden Mehmet Mârifî Yalvaç torunları 1964 civarında tev­hidhâne ve türbeyi tamir ettirmiş, çevre sakinlerinin yardımıyla 1976’da tekrar onarılan tevhidhâne bu tarihten itibaren cami olarak kullanılmaya başlanmış, 1980’de türbe tekrar onarım geçirmiş, tevhidhâneye son cemaat yeri, minare ve şadırvan eklenmiştir.

Eski İstanbul’un uzak banliyölerinden Kartal’ın güney sınırında Kartal-Pendik yolu üzerinde iskân alanının dışında tesis edilen ve yakın zamana kadar çevresi bostanlarla kaplı olan Mârifî Tekkesi gü­nümüzde oldukça yoğun bir yerleşme do­kusuyla kuşatılmış bulunmaktadır. Tekke­nin yerinde daha önce gâziyân-ı Rûm’­dan bu semte adını vermiş olan Kartal Baba’nın makamının bulunduğu rivayet edilir. Tevhidhâne arsanın batısında Ankara caddesi üzerinde yer almakta, bu­nun kuzeyinde türbeyle küçük hazîre bu­lunmakta, ortadan kalkmış olan diğer birimlerin ise konumlan tesbit edileme­mektedir. Ancak tevhidhânedeki kadın­lar mahfiline ait bağımsız girişin doğuya açılmasından hareketle harem dairesinin bu yönde bulunduğu söylenebilir.